1 januari 1975: Jaar tegen kernenergie
|
Zoeken: anders, nl, anders, nl
Uitkomsten
Kalkar-heffing
In 1973 wordt het wetsontwerp 'financiering ontwikkeling snelle kweekreaktor' door min. Langman (EZ) ingediend. In maart en april wordt het behandeld in de kamer en wordt het wetsontwerp aangenomen met de stemmen van PvdA, PPR, CPN, D'66, PSP en de Boerenpartij tegen. Deze wet regelt hoe Nederland haar bijdrage aan de kweekreactor in Kalkar zal betalen: met een extra heffing van 3% op ieders elektriciteitsrekening.
Deze heffing die per 1 juli 1973 in gaat is een belangrijke accelerator in het verzet tegen kernenergie in Nederland. Al snel weigeren mensen die bijdrage te betalen en er ontstaan veel plaatselijke groepen die protesteren en verzet organiseren tegen Kalkar en de heffing. In totaal zullen duizenden mensen (en organisaties, politieke partijen en zelfs tientallen gemeenteraden) weigeren die 'kalkar-heffing' te betalen; vele individuen worden door de elektriciteitsmaatschappijen afgesloten.
De regering moet al snel bakzeil halen; al in 1974 schrijft Lubbers (minister EZ in kabinet Den Uyl) in de Energienota dat, hoewel de beslissing pas kort geleden is genomen "er nu reeds aanleiding (is) dit project en de toekomst daarvan opnieuw op zijn verdiensten te bezien". Hij kondigt aan dat de heffing per 1 januari 1977 beëindigd wordt, hoewel als einddatum 1-1-1980 wordt genoemd in de wet van 1973. Lubbers stelt ook een fonds in waar weigeraars hun geld op kunnen storten en haalt hiermee voor een deel de angel uit de strijd. Maar de kiem van een brede anti-kernenergie beweging is dan al gelegd.
In 1972, toen Nederland besloot mee te doen was het de planning dat de bouw in 1973 begon en de kweekreactor in 1978 geopend zou worden. De kosten zouden (incl. inflatie) fl. 1,5 miljard zijn. Nederland zou daarvan 212 miljoen betalen. De bouw begon op 24 april 1973 en was in 1985 voltooid. Het was wachten op de laatste vergunningen. Maar Kalkar werd, na een beslissing in 1990 van de Duitse regering om de reactor niet in gebruik te nemen, verkocht en is nu een (slecht lopend) pretpark. De totale bouwkosten worden geschat op ruim 10 miljard gulden (4, 5 miljard euro).
Boycott reactorvaten voor Zuid-Afrika
De industriebond NVV (later samen met NKV tot FNV gefuseerd) besluit haar leden op te roepen tot een boycot van eventuele opdrachten tot het bouwen van reactorvaten voor Zuid-Afrika. Al sinds juli 1974 is er sprake van levering van 2 reactoren door het consortium RSV/VBB/Comprimo aan de Zuid-Afrikaanse elektriciteitsmaatschappij Escom. Het kabinet moet beslissen over een kredietgarantie voor de order en heeft het daar moeilijk mee. Vooral de PPR en later ook de PvdA (in het eerste kabinet Den Uyl -PvdA, PPR en KVP) willen niet. Lubbers (Min. EZ) zegt af te treden als de kredietgarantie niet door gaat. Het kabinet kan geen beslissing nemen en laat dead-line na dead-line verlopen met uitstel vragen. De order wordt uiteindelijk begin juni 1976 gegund aan Framatome. Lubbers treedt echter niet af.
'Wij sluiten Dodewaard per girokaart'
Op 1 oktober beginnen de ongeveer 150 ‘Dodewaard-gaat-dicht!’basisgroepen met de Giroblauw-actie: om de elektriciteitsbedrijven onder druk te zetten wordt de elektriciteitsrekening moeilijk betaald (in 2 keer onder vermelding van Stop Kernenergie bijvoorbeeld). Dit moet met de verwerking van de betalingen zoveel overlast opleveren dat de administratie wordt ontwricht en elektriciteitsbedrijven hun aandeel in de kerncentrale Dodewaard gaan heroverwegen. De ongeveer 4,5 miljoen houders van een girorekening worden met pamfletten en kranten opgeroepen met de actie mee te gaan doen. Veel plaatselijke groepen zullen dat ondersteunen met acties tegen de provinciale en lokale energiebedrijven.
Demonstranten mogen Duitsland niet in
Een aantal bussen vol actievoerders/sters vertrekken op vrijdagavond vanuit Arnhem en Amsterdam naar de demonstratie in het Duitse Brokdorf. Ze worden echter bij de grens tegengehouden en teruggestuurd door de Duitse douane en politie. Alle demonstranten/es worden geregistreerd en krijgen een stempel "zurueckgewiesen" in hun paspoort. Ook Deense en Oostenrijkse en vooral veel Duitse demonstranten/es worden bij wegcontroles teruggestuurd. De demonstratie is door de rechter verboden, maar toch nemen er 100.000 mensen aan deel. In Amsterdam wordt als reactie op het terugsturen van de Nederlandse bussen, het Duitse consulaat aangevallen. De rolluiken worden voor de ramen weggebroken, waarna de ramen vernield worden. Zaterdagavond demonstreerden ook nog eens zo'n 60 mensen voor het consulaat.
Kalkar (s)loop
Een estafette tussen de kerncentrale in Dodewaard en de kweekreactor in Kalkar, net over de grens bij Nijmegen, onder de titel 'Kalkar (s)loop, breekijzers tegen kernenergie', georganiseerd door de Energiewinkel in Nijmegen. Ruim 100 mensen kijken toe, of lopen een stukje mee. In Kalkar wordt er een deur geforceerd met breekijzers van piepschuim.
'Radioactief afval' voor lobbyisten
"Bijgaand treft u een kleine hoeveelheid licht-radioactief afval aan. Wat u er mee moet doen, weten wij ook niet. Het is eigenlijk hetzelfde als radioactief afval. Wat we daarmee aan moeten, weet ook niemand". Van Agt, Van Rooij (directeur PNEM) en De Jong (voorzitter Industrie- en Havenschap Moerdijk), krijgen deze brief en een pakje thuis bezorgt. Het is afkomstig van de 'Griesmeelfabrikanten tegen Kernenergie', omdat "we de naam van ons gezonde produkt bedoezeld achten". Alle drie geadresseerden zijn actieve lobbyisten voor de bouw van kerncentrales op de Moerdijk.
'De Wraak van Popeye' en spinazie
In ruim een tiental steden (oa. Amsterdam, Lochem, Arnhem, Wageningen, Deventer, etc) voert 'De Wraak van Popeye' naar aanleiding van Tsjernobyl acties met spinazie die niet meer gegeten mag worden door de radioactieve besmetting. De acties zijn gericht tegen bedrijven en instellingen die zich bezig houden met (het promoten van) kernenergie. In sommige plaatsen worden ruiten ingegooid waarna spinazie naar binnen gaat, elders worden gebouwen ermee besmeurd.
Actiedag mobilisatie Borssele-Dicht!
In een tiental steden worden van hoge gebouwen grote spandoeken uitgerold met daarop: Borssele Dicht! 24/26-4. Ook worden er aan omstanders stencils uitgedeeld over het actieweekend 1 jaar na Tsjernobyl in Borssele.
De organisatoren verwachten dat tussen de 2000 en 3000 mensen aan de 28-urige blokkade mee zullen doen. De kosten van de politie begeleiding worden nu al geschat op 1 tot 1,5 miljoen gulden. In het dorp Borsele zijn 1800 handtekeningen opgehaald uit protest tegen de overlast die de actie naar verwachting mee zal brengen. Vooral de afsluitende demonstratie op zondagmiddag baart de dorpsbewoners in verband met de zondagsrust grote zorgen. De organisatie verandert haar plannen en besluit de demonstratie niet midden in het dorp te laten beginnen, maar buiten de bebouwde kom.
Fietsen tegen kernafval in de Achterhoek
Als protest tegen de mogelijke opslag van radioactief afval in zoutkoepels wordt er in de Achterhoek een tweedaagse fietstocht gehouden. Alle plaatsen die in aanmerking komen voor die opslag in de regio worden aangedaan. Ongeveer 40 mensen fietsen 2 dagen lang, daarnaast nog enkele tientallen die een deel van de route afleggen: van Winterswijk naar Winterswijk via Vreden (BRD), Eibergen, Neede, Borculo, Ruurlo, Groenlo, Lichtenvoorde en Aalten. In elke plaats wordt een petitie overhandigd aan de (loco-) burgemeester. De actie is, behalve als protest, ook nog enerzijds als ondersteuning van de plaatselijke groepen en anderzijds om aandacht te vragen voor de landelijke manifestatie in Gasselte een week later. Ter afsluiting wordt, terug in Winterswijk, een boortoren verbrand. Enige commotie ontstaat als in Lichtenvoorde door individuele actievoerders een bordje met de tekst "Herdenk de koloniale slachting" gezet wordt bij een (zo bleek later, juist officieel geplaatst) gedenkteken voor de gevallenen tijdens de 'politionele acties' in het toenmalige Nederlands Indië.
Draag een steentje bij tot sluiting Dodewaard
Onder het motto: "Draag een steentje bij tot sluiting van Dodewaard" wordt het antwoordnummer van de GKN (de eigenaar van de kerncentrale) overstroomd met postpakketjes met tegels en stenen. Het antwoordnummer is geopend om mensen de gelegenheid te geven aan het GKN te laten weten hoe ze over de kerncentrale denken naar aanleiding van het 20-jarige bestaan. Veel mensen maken op deze manier gebruik van de mogelijkheid om de GKN op te laten draaien voor de kosten van deze post. Het antwoordnummer wordt al snel weer gesloten.