Zo'n 30 activisten van Extinction Rebellion Zeeland hebben vanmiddag bij het gemeentehuis van Borsele geprotesteerd tegen de plannen voor de bouw van kerncentrales in Zeeland. Met de acties tijdens het testen van het luchtalarm op elke eerste maandag van maand, vraagt XR aandacht voor de versnellende klimaatcrisis. Kernenergie is volgens de activisten niet het juiste antwoord, naast de problemen met kernenergie is het ook nog eens de duurste en traagste optie, terwijl er geen tijd te verliezen is en het klimaatbudget onder druk staat.

Stichting Laka heeft vandaag de kernenergietoezichthouder ANVS verzocht te verbieden dat COVRA nog langer radioactief uranium van Urenco Almelo opslaat. Het is Europees bepaald dat radioactief afval moet worden opgeslagen in het land waar het is geproduceerd. Maar met een vorige week definitief geworden nieuwe vergunning van Urenco wordt duidelijk dat het verarmd uranium van Urenco naar Frankrijk wordt vervoerd, waar er 'een waardevol product' van wordt geproduceerd. In het Veiligheidsrapport, de mer, noch in de vergunningsaanvraag kwalificeert Urenco het verarmd uranium dat naar Frankrijk wordt vervoerd als ‘radioactief afval’. Dan moet Frankrijk dus het land zijn waar het radioactieve verarmd uranium afval wordt geproduceerd. En dat mag dan niet bij de COVRA in Nederland worden opgeslagen. De ANVS heeft acht weken om op het verzoek van Laka te beslissen.

Kriticiteitsbeheersing
Bij Urenco wordt uranium verrijkt. Onder bepaalde omstandigheden wordt uranium 'kritisch' worden. Dan vindt er een kettingreactie plaats, zoals in een kerncentrale of een atoombom. Hoe hoger de verrijkingsgraad, hoe eenvoudiger het is om uranium kritisch te krijgen. Urenco spoelt daarom (transport)vaten met resten verrijkt uranium met een verarmd uraniumoplossing. Daarmee wordt de verrijkingsgraad weer verlaagd en is er minder kans op een kritische massa.

Het was een opmerkelijke passage in de nieuwe vergunning van Urenco waarmee Urenco een nieuwe hal wil bouwen om opgewerkt uranium te verrijken. Urenco gebruikt namelijk zelf een beetje verarmd uranium voor 'kriticiteitsbeheersing'. En omdat ze zelf dat kleine beetje gebruiken, verzwijgen ze de vele tonnen verarmd uranium die uiteindelijk bij de COVRA belanden: "Op het moment dat het verarmd uranium naar de conversiefabriek [in Frankrijk] wordt gestuurd, [is] het nog geen radioactief afval is. Op dat moment is er namelijk nog een mogelijkheid dat dit verarmd uranium, na de behandeling in de conversiefabriek, gebruikt wordt voor kriticiteitsbeheersing. Maar daarmee valt dit verarmd uranium niet onder de afvalstromen die Urenco beschrijft in het hoofdstuk van het veiligheidsrapport over het vast radioactief afval." - aldus de ANVS in reactie op de zienswijze van Laka in de vergunning.

Laka struikelde hier over toen we op zoek waren naar de milieu-effecten van verarmd uranium, een restproduct van uraniumverrijking.  Voorafgaand verrijking bij Urenco wordt "yellow cake" omgezet in uraniumhexafluoride (UF6). Uit het Mer van 2010:

Omzetting in U3O8 ten behoeve van lange-termijnopslag
Naast opslag als UF6 op het URENCO-terrein voor eigen toekomstige herverrijking en herverrijking door derden, kan verarmd uranium ook worden omgezet in U3O8 ten behoeve van lange-termijnopslag. Dat is aan de orde als verwacht mag worden dat het op middellange termijn niet loont het nog resterende U235 in verarmd uranium te herverrijken.
URENCO Nederland B.V. laat een deel van het in Almelo gegenereerde verarmde UF6 omzetten naar U3O8 in Frankrijk onder een langjarig contract met AREVA, dat vervolgens wordt overgedragen aan en opgeslagen bij de COVRA. URENCO Nederland B.V. heeft een langjarig contract met de COVRA voor het opslaan van U3O8. Bij de omzetting van U3O8 ontstaat waterstoffluoride (HF). Dit is een waardevol product voor hergebruik in de chemische industrie. Bij de verrijkingsfabriek van URENCO in Capenhurst (Groot-Brittannië) wordt eveneens een dergelijke omzettingsfabriek voor de gehele URENCO Groep gebouwd. Ook in Rusland worden twee fabrieken gebouwd voor de omzetting van UF6 naar U3O8.
Voor U3O8 is momenteel nog geen afzetmarkt. U3O8 bevat voornamelijk U238, een isotoop die geschikt is als brandstof voor nucleaire kweekreactoren, gebaseerd op een technologie die een grote rol kan spelen in de toekomstige energievoorziening. U3O8 is chemisch stabiel en kan eenvoudig langdurig bovengronds worden opgeslagen, zoals bij de COVRA gebeurt. Indien gewenst is het terugbrengen van dit materiaal in de aardkorst, alwaar het oorspronkelijk vandaan kwam, ook een optie.

Heel mooi allemaal, maar één term ontbreekt dus: "radioactief afval". Want COVRA is niet zomaar een bedrijf waarmee je een contract voor opslag afsluit, COVRA is de nationale ophaaldienst voor radioactief afval. Eénmaal bij de COVRA gaat het verarmd uranium nooit meer ergens anders heen. Zeker verarmd uranium, met een halfwaardetijd van 4,5 miljard jaar.

Tekst gaat door onder de video

Maar als Urenco wegmoffelt dat verarmd uranium uiteindelijk gewoon radioactief afval is, prima, two can play that game. Dan gaat het verarmd uranium dus als grondstof UF6 naar Frankrijk, wordt daar in een Franse fabriek Waterstoffluoride (HF, "een waardevol product") en Triuranium Octoxide (U3O8) van gemaakt, waardevol voor kriticiteitsbeheersing, contragewichten in vliegtuigen  en pantserdoorborende munitie, en komt resterend U3O8 als radioactief afval terug naar de COVRA. En dan is dus duidelijk dat Frankrijk de staat is waar dit radioactief afval is geproduceerd. En op grond van richtlijn EURATOM 2011/70, artikel 4 lid 4, wordt radioactief afval geborgen in de lidstaat waar het is geproduceerd. En mag COVRA het dus niet aannemen, want het is niet in Nederland geproduceerd.

Sowieso was het altijd al vreemd dat het verarmd uranium wat in Almelo overblijft uiteindelijk naar de Covra gaat, terwijl het te verrijken uranium van de elektriciteitsbedrijven is die kerncentrales uitbaten. Waarom nemen zij hun verarmd uranium niet ook terug? Maar Urenco neemt na het verrijken het resterende verarmd uranium over. Goed als daar nu dan ook een einde aan komt.