13 februari 1987: Protest tegen verrijken uranium uit Namibië
|
Zoeken: Transporten, Noord-Holland
Uitkomsten
Blokkades tegen dumpingstransporten
Meteen op de avond van de demonstratie ketenen zich mensen van BAN en de stroomgroep Haarlem/IJmond vast aan de poorten van de ECN in Petten, waar vanuit het (Nederlandse) radioactief afval vervoerd moet worden voor de dumping. De kettingen worden echter snel door de politie doorgeknipt.
Maandag 's morgens om 4 uur worden opnieuw, nu door 80 mensen, de poorten van de ECN geblokkeerd. Om 10 uur wordt er door de ruimschoots aanwezige politie hard ontruimd: mensen worden aan hun haren weggesleept. Als de demonstranten/es opnieuw een blokkade groeperen, worden ze direct weer ontruimd. Toch loopt het transport zo'n zes uur vertraging op. Het dumpschip, de 'Marijke Smits', kan vertrekken, al wordt het wat gehinderd door een aantal rubberbootjes van Greenpeace.
Niet iedereen is even enthousiast over de actievorm, vooral de uiterst principiële keuze van BAN voor geweldloosheid levert enige wrijving op. Een ontwikkeling die zich de volgende jaren voort zal zetten.
Blokkades dumpingstransporten
Op de morgen van de 9de ketenen zich ongeveer 100 mensen van BAN vast aan de hekken van de ECN in Petten om het transport van radioactief afval naar IJmuiden te voorkomen/vertragen. Van daaruit wordt het afval in zee gedumpt door de Andrea Smits. De blokkade wordt snel ontruimd. Enkele honderden mensen zijn die maandag en dinsdag tussen Petten en IJmuiden bezig om de transporten te hinderen. Meerdere malen zijn er blokkades die snel weer ontruimd worden. In Velsen komt het tot een vechtpartij als een ruit van een vrachtwagen wordt ingeslagen. Onkruit heeft een materiaalblokkade voorbereid, maar omdat de portofoons het niet doen, zien ze het transport plots voorbij rijden. Een vrouw raakt gewond, als ze door een uitstekend voorwerp van één van de vrachtwagens geraakt wordt. Greenpeace en een aantal binnenschippers blokkeren de Andrea Smits, maar na een gesprek met de ECN en onder dreiging van een kort geding heffen ze de blokkade op.
Terwijl de belangstelling voor de dumpingacties elk jaar groeit, groeit ook de tegenstelling tussen de principieel geweldlozen en groepen die niet onder alle omstandigheden geweldloos (willen) blijven en die ook gebruik willen maken van materiaal bij de blokkades. In Brugge (België) waar de Andrea Smits naar toe vertrekt zijn ook veel acties.
Alternatief transport splijtstofstaven
Vanaf IJmuiden vertrekt er een groep antikernenergie-aktivisten/es met een namaak ‘splijtstof-transport’ naar Dodewaard. Het zijn de 106 splijtstofstaven die in Windscale liggen en volgens Van Aardenne elk moment terug gestuurd kunnen worden. Daarom heeft de gemeenteraad van Dodewaard geëist dat de Kamer het opwerkingscontract voor 1 april moet tekenen, anders wordt de vergunning voor de kerncentrale niet verlengd. Het konvooi, bestaande uit een vrachtwagen, zes motoren en volgauto’s zal op de route Haarlem, Amsterdam, Utrecht, Arnhem en Nijmegen op verschillende plekken splijtstofstaven aanbieden. In Amsterdam aan het Gemeentelijk Energie Bedrijf, in Utrecht deponeren ze, na een optocht door de binnenstad, een splijtstofstaaf bij het provinciehuis. In Arnhem wordt de splijtstofstaaf bedoelt voor commissaris van de Koningin Geertsema, bij diens afwezigheid aangenomen door gedeputeerde Feitsma. Ook wordt er gedemonstreerd bij het KEMA terrein waar ook de Provinciale Elektriciteitsmaatschappij zetelt.
Acties tegen dumpingstransporten
In de voorbereiding voor de acties tegen de dumpingstransporten, is duidelijk rekening gehouden met de verschillen tussen de deelnemende groepen. Van te voren wordt de route tussen Petten (het ECN) en de haven in IJmuiden verdeeld, zodat er geen verschillende actievormen door elkaar zullen lopen, wat alleen maar tot verwarring en frustraties zou leiden.
De transporten, 12 keer 6 vrachtwagens, worden begeleid door in totaal 1400 (!) ME-ers. Enkele honderden mensen blokkeren de auto's vlak buiten het terrein van het ECN en in de buurt van Alkmaar keer op keer. De ME treedt hardhandig op; er is een zichtbare verharding van politieoptreden in vergelijking tot de voorgaande jaren. In Velsen-Noord komt het tot felle schermutselingen: na een zeer gewelddadige ontruiming van een geweldloze zitblokkade, antwoorden de demonstranten/es met stenen. Een molotov-cocktail veroorzaakt brand aan een ME-bus. Hierna wordt de toegangsweg naar de haven opgebroken en een barricade opgeworpen. Bij een aantal vrachtwagens wordt suiker in de tank gedaan, dit leidt ook weer tot vertraging, omdat alle benzinedoppen met staaldraad moeten worden vastgezet. Er vallen een aantal gewonden die in het ziekenhuis behandeld moeten worden en er worden mensen gearresteerd die de volgende dag, op één na die drie dagen vast blijft zitten, al weer vrij komen.
KEMA-afval in Petten geblokkeerd
Een vijftigtal activisten/es onderschept een transport met radioactief afval van de KEMA in Arnhem naar het ECN-terrein. Vlak voor het terrein in Petten wordt de vrachtwagen geblokkeerd en worden de rem- en brandstofleidingen kapot getrokken. Nadat de leidingen hersteld zijn, worden de demonstranten/es van de weg gesleept.
De KEMA is bezig om het op haar eigen terrein begraven radioactief afval op te graven. Al het afval en de besmette grond wordt vervoerd naar de ECN, waar het opgeslagen wordt tot dat het in zee gedumpt zal worden.
Vervroegde dumpingstransporten geheime operatie
Om de "geweldsspiraal te doorbreken", besluit de Commissaris van de Koningin in Noord-Holland, Roel de Wit, dat de transporten van het radioactief afval van Petten naar Den Helder in 't geniep anderhalve week vóór de geplande datum plaats zullen vinden. Zelfs de ME'ers die de transporten moeten begeleiden, krijgen te horen dat het om een oefening gaat. Toch zijn er in Den Helder al snel demonstranten/es aanwezig. Daar wordt de in de haast gevormde blokkades gewelddadig door de marechaussee ontruimd. Hierbij valt een vrouw van een zes meter hoog talud en raakt ernstig gewond. Terwijl actievoerend Nederland wakker gebeld wordt, wordt het grootste gedeelte van het afval vrijwel ongestoord vervoerd. Roel de Wit neemt deze maatregel, omdat de anti-dumpingsacties in '82 door de antikernenergie beweging zijn aangewezen als speerpunt en omdat hij ook wel in de gaten heeft dat er elk jaar sowieso al meer mensen aan mee doen en daarom de (terechte) indruk heeft, dat het wel eens zeer druk zou kunnen worden op de smalle wegen tussen Petten en Den Helder. De plannen van de anti-dumpingsgroepen, waar maanden aan gewerkt is, vallen in duigen. Geïmproviseerd zal er moeten worden. Toch zijn er 's middags zo'n 600 blokkeerders/sters. Het optreden van de politie hangt af van de omstandigheden: als het donker is (donderdagnacht en vrijdagavond) zeer hard en onbeschoft en overdag als er meer pers aanwezig is, veel minder gewelddadig. Verder zijn er bij Petten rechtse-demonstranten met T-shirts, waarop de tekst: Demonstranten zijn we zat. De aanvoerder van deze club is campinghouder Franssen. Ze proberen demonstranten/es te isoleren en in elkaar te slaan of in het Noord-Hollandskanaal te gooien. Dit lukt nauwelijks omdat iedereen zeer attent is en elkaar goed in de gaten houdt.
De ME gebruikt bij het opruimen van de blokkades de zgn. opbrengstokjes. Een vierkante stok van 37,6 cm lang en 2 cm dik. Ze steken die, met de armen gekruist, achter de hiel van iemand in een zitblokkade en slepen ze zo weg; een zeer pijnlijke ervaring.
Roel de Wit uit 's avonds op het NOS-journaal zijn tevredenheid met deze militaire operatie. De vervroeging van de transporten is echter zo geheim gehouden, dat de plaatselijke overheden nergens van weten en dat er in het ziekenhuis in Den Helder niet eens een arts aanwezig is, als daar de zwaargewonde vrouw (gebroken lendenwervels) binnen gebracht wordt. Het tevreden gezicht van De Wit zal de dagen erna toch wel enigszins nadenkend worden.
In november vindt in plaatselijke schouwburg de fototentoonstelling 'Zo was Den Helder (radio) aktief' plaats.
Verliest COVRA vat radioactief afval?
De COVRA weet zeker dat het niet van hun is: "Het klinkt misschien arrogant maar we verliezen geen vaten". Zegt een woordvoeder. Desalniettemin zorgt een vat met daarop 'COVRA Radioactief afval' en een serienummer, voor veel consternatie op de snelweg A4 bij Haarlemmermeer. De brandweer van Amsterdam meet en zorgt er uiteindelijk voor dat het nepvat opgeruimd wordt. Het is een protest tegen de transporten van de ECN naar de COVRA in Borssele.
Succesvolle blokkade; geen transporten
Al het laag- en middelradioactief afval opgeslagen in de loodsen op het ECN-terrein moet vervoerd worden naar de COVRA-complex in Borssele nu de gebouwen daarvoor klaar zijn. De transporten (in totaal 600 vrachtwagens) zijn in november 1991 begonnen. De actiegroep 'Stop COVRA' roept op tot een blokkade van beide poorten van het ECN-terrein om de transporten te hinderen. Ongeveer 35 mensen zijn op deze koude en mistige morgen al vroeg present in het Noord-Hollandse Petten. Er vinden die dag geen transporten plaats, door de mist... of toch om extra publiciteit door politie-ingrijpen te voorkomen?
Activisten vlak bij HFR
Twee actievoerders van Onkruit Vergaat Niet! dringen door tot op het ECN-terrein en komen tot het hek van het HFR-gebouw. Op dat deel staat het doel: een vrachtwagen gereed voor het vierde en laatste transport naar de COVRA in Borssele. Ze worden echter voortijdig gezien door de beveiligingsdienst. Ze worden overgedragen aan de politie die ze, na het vaststellen van de identiteit, afzet bij station Schagen.