11 december 1985: Opnieuw veel tumult bij RARO-bijeenkomst
|
Zoeken: kernenergie, anders, nl, 1980-1989
Uitkomsten
- 1980-1989:
- de jaren in dit decennium
'Wij sluiten Dodewaard per girokaart'
Op 1 oktober beginnen de ongeveer 150 ‘Dodewaard-gaat-dicht!’basisgroepen met de Giroblauw-actie: om de elektriciteitsbedrijven onder druk te zetten wordt de elektriciteitsrekening moeilijk betaald (in 2 keer onder vermelding van Stop Kernenergie bijvoorbeeld). Dit moet met de verwerking van de betalingen zoveel overlast opleveren dat de administratie wordt ontwricht en elektriciteitsbedrijven hun aandeel in de kerncentrale Dodewaard gaan heroverwegen. De ongeveer 4,5 miljoen houders van een girorekening worden met pamfletten en kranten opgeroepen met de actie mee te gaan doen. Veel plaatselijke groepen zullen dat ondersteunen met acties tegen de provinciale en lokale energiebedrijven.
'Bankovervallers tegen kernenergie'
De antikernenergie beweging, zo 'vermoedt' Gelders Commissaris van de Koningin (en Raad van Commissarissen van de GKN -eigenaar kerncentrale Dodewaard) Molly Geertsema, verkrijgt haar geld door bankovervallen. Groningse basisgroepen collecteren voor een aantal banken, maar als dat niet genoeg oplevert, 'overvalt' men de banken. "Dit is een grap", verklaren ze, "maar de uitspraak van Geertsema vinden we beslist geen grap". Geertsema zal vrijgesproken worden van laster, omdat hij 'slechts een vermoeden heeft geuit'.
'Verrijk eens iets anders' in Almelo
Als bezinning op nieuw te voren acties, maar ook om in gesprek te komen met omwonenden, directie, werknemers en politie zijn een tiental activisten een week lang in een regenboogtent bij de hoofdpoort va Urenco in Almelo. Want “na de platgespoten blokkade van de Dodewaardse kerncentrale heeft bij velen het gevoel gewekt dat het zo niet langer kan”. Het is een pleidooi voor geweldloosheid; niet alleen structuren, maar mensen zelf moeten veranderen: “met geweld, met negatieve energie, lukt dat niet”. “Wij hopen met deze duik in het onbekende de diskussie binnen de anti-kernenergie-beweging over “hoe nu” te stimuleren en te inspireren. Door aan te tonen dat het niet alleen kernenergie is, waar het om gaat, maar dat kernenergie slechts de kapstok is voor de struktuur van bezit en uitbuiting waarop de westerse kultuur gebaseerd is en dat daarom áls die kerncentrale en de verrijkingsfabriek dicht zijn, het probleem bij lange na niet opgelost is”.
No Nukes! muziekfestival
Hoewel niet de meest geslaagde, is het No Nukes festival wel degelijk een aktie tegen kernenergie. Terwijl twee weken later de film van het beroemde No Nukes concert in Madison Square Garden in New York in Nederland in première gaat, heeft het popfestival op tweede Paasdag in de Irenehal in Utrecht een uitzonderlijke line-up met grote namen. Daar was dan ook meer opgelet dan op de politieke betrokkenheid van de artiesten of de affiniteit met de strijd tegen kernenergie. Zowel Adrian Borland (The Sound) als Dave Edmunds roepen (beide al behoorlijk dronken) dat ze niks hebben met de strijd tegen kernenergie. Er komen zo'n 10.000 mensen op het concert (wat geld moet genereren voor de strijd tegen kernenergie) af. En juist over dat geld wordt nog lang nagepraat: was het nu wel ten goede gekomen aan de strijd tegen kernenergie of was (het grootste deel) verdwenen in de zakken van een pornobaas.
Kalkar (s)loop
Een estafette tussen de kerncentrale in Dodewaard en de kweekreactor in Kalkar, net over de grens bij Nijmegen, onder de titel 'Kalkar (s)loop, breekijzers tegen kernenergie', georganiseerd door de Energiewinkel in Nijmegen. Ruim 100 mensen kijken toe, of lopen een stukje mee. In Kalkar wordt er een deur geforceerd met breekijzers van piepschuim.
De Wraak van Jonkheer de Brauw
Zonder twijfel de meest spraakmakende antikernenergie actie uit de periode na Dodewaard '81, vindt plaats in de nacht van 20 op 21 juni in Den Haag. In het ministerie van economische Zaken wordt ingebroken op de afdeling van 't Directoraat-generaal voor Energie.
Zes postzakken papier 'verhuizen', zakken vol dossiers, brieven, notulen, notities, agenda's, etc. De groep die de diefstal pleegt noemt zich 'De Wraak van Jhr. Mr. De Brauw', naar de voorzitter van de stuurgroep die de Brede Maatschappelijke Discussie organiseerde. De Brauw had zich 'teleurgesteld' uitgelaten toen bleek dat het kabinet, ondanks de duidelijke uitslag van de BMD, van plan was om kerncentrales te gaan bouwen.
Een paar dagen na de inbraak komt al de eerste onthulling: de kernenergielobby pleit voor deelneming in de bouw van een tweede snelle kweekreactor. Als er niet snel een positief besluit daar over genomen wordt, zal de nucleaire industrie orders mislopen voor onderzoek en bouw. Hoewel het kabinet dit voorstel liever niet in de Tweede Kamer aan de orde stelt, een meerderheid is waarschijnlijk tegen, reserveren ze al wel geld voor een onderzoeksprogramma en zetten daarmee de Kamer buitenspel.
Uit de volgende serie documenten (gepubliceerd in Bluf! 11-7) blijkt dat de minister van Economische Zaken Van Aardenne en Van Agt, de Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant, onderling al hebben besloten dat de nieuwe kerncentrales in Borssele en Moerdijk gebouwd zullen worden. De Vereniging Milieu Defensie eist naar aanleiding hiervan de heropening van het Kamerdebat over de bouw van nieuwe kerncentrales, omdat deze brief nog vóór dat debat is geschreven en goedgekeurd werd door Van Aardenne. CDA en VVD vinden de uitlatingen weliswaar ongelukkig, maar zien geen aanleiding in heropening.
In hetzelfde nummer van Bluf! een onthulling over een 'blanco-cheque' van Van Aardenne aan de Hoogovens-dochter Aldel: f 500.000.000,- extra steun en de garantie dat de kosten van een eventuele sluiting door de staat betaald zullen worden. Van Aardenne bijt vervolgens van zich af, door het publiceren van de gestolen stukken een 'schandelijke zaak' te noemen: "Ik meen dat de kranten er goed aan hadden gedaan als ze dat materiaal niet gepubliceerd hadden (...) Het is een aansporing om meer Watergate's in Nederland te krijgen en dan heb je mooi nieuws."[NRC, 12 juli 1985] Hiermee te kennen gevend dat hij van nog meer geheimen weet die het daglicht niet kunnen verdragen. Ondertussen wordt door de officier van justitie meegedeeld dat men maatregelen overweegt tegen het weekblad Bluf!, omdat ze, onder de kop 'Inbreken kan iedereen', de namen, adressen en vakantieperiodes publiceert van hoge ambtenaren. Begin '87(!) wordt de drukker van dat Bluf!-nummer verantwoordelijk gesteld voor die uitgave, omdat ze niet kunnen zeggen wie verantwoordelijk is voor het desbetreffende nummer.
Tot in het Algemeen Dagblad aan toe verschijnen ingezonden brieven waaruit duidelijk blijkt dat de inbraak bij E.Z. weliswaar afgekeurd wordt, maar dat men nog veel verontrustender vindt dat er inbraken voor nodig zijn om geheime afspraken aan het licht te brengen. Door D'66 wordt het aftreden van Van Aardenne geëist, maar dat gaat niet door, al is 57% van de Nederlandse bevolking het met deze eis eens. Uit diezelfde enquête blijkt dat 58% tegen de bouw van nieuw kerncentrales is en maar 26% vóór.
De derde serie onthullingen (gepubliceerd 25-8) gaan over pogingen om de inspraak procedures te vermijden/versnellen met de betrekking tot de bouw van kerncentrales. Daarbij wordt het duidelijk dat de voorlichters in het rondreizend PKB-circus (Planologische Kern Beslissing) van 2 t/m 6 september, f 1500,- per avond (exclusief reis- en verblijfkosten) verdienen. Hoewel Winsemius (de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) blijk gaf van zijn ontsteltenis dat hij was gepasseerd in afspraken tussen staatssecretaris Van Amelsfoort en het Industrie en Havenschap Moerdijk over het afslaan van afval aldaar, wordt uit vertrouwelijke notities duidelijk dat hij van die afspraken wel degelijk op de hoogte was en dat zelfs een gedeelte van het geld (20 miljoen) van zijn ministerie afkomstig is.
Verder gaan er nog onthullingen over de gasprijzenpolitiek, de aanbeveling om meer aardgas te exporteren omdat dat de komst van meer kerncentrales noodzakelijk maakt, en over de afspraken rond de orders voor de nieuwe centrales met Frankrijk, die bereid zouden zijn het afval uit Borssele en Dodewaard op te slaan. Die geheime contacten zijn echter door het uitstellen van de bouw in verband met Tsjernobyl (april '86) afgebroken, aldus een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken later.
Door de inbraak is heel wat smerigheid boven tafel gekomen en dat heeft de antikernenergie beweging ongetwijfeld een flinke impuls en de atoomlobby een flinke deuk opgeleverd.
De onthullingen in Bluf!
Bluf! 176, 27 juni 1985
"De Wederopstanding van Jonkheer De Brauw"
Het hoe en waarom van de actie en de eerste onthulling: het kweekreactor-project
Bluf! 178, 11 juli 1985
'Inbreken kan iedereen'
De minister van Economische Zaken Van Aardenne en Van Agt, de Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant, blijken onderling al te hebben besloten dat de nieuwe kerncentrales in Borssele en Moerdijk gebouwd zullen worden
Bluf! 183, 15 augustus 1985
Atoomlobby-uitspraken in geheime afspraken over inspraak.
Pogingen om de inspraak procedures te vermijden/versnellen met de betrekking tot de bouw van kerncentrales
Bluf! 187, 12 september 1985
'Wie afval dumpt kan stront krijgen'
Winsemius (de minister van VROM) speelt de brave onschuldige minister. Uit vertrouwelijke notities wordt duidelijk dat hij van afspraken over afvalopslag in Moerdijk wel degelijk op de hoogte was en dat zelfs een gedeelte van het geld (20 miljoen gulden) van zijn ministerie afkomstig is.
Bluf! 190, 3 oktober 1985
'Wat is met het gezag?'
Over de gigantische voordelen die de 'heren Van Aardenne en (topambtenaar) Verberg' de grootverbruikers op hun elektriciteitsrekening willen gunnen.
Bluf! 194, 7 november 1985
'Zeer geheim'
Uitkeringen worden gekort en de gezondheidszorg moet maar inkrimpen. Maar miljarden worden uitgegeven voor nieuw wapentuig en ook het repressie-apparaat kan rekenen op geld. Dat de honger van het bedrijfsleven nog lang niet is gestild blijkt uit deze onthullingen.
Bluf! 196, 21 november 1985
'De wraak van jhr. mr. De Brauw prijst af'
Het aardgas is voor de kleinverbruiker onbetaalbaar geworden. Er profiteren duidelijk andere groepen mensen van dat goedkoop uit de grond gehaalde gas. De Wraak zocht voor je uit wie.
Bluf! 221, 15 mei 1986
'Geloof ze niet!'
Publicaties over Borssele, Siemens, Candu en Ballast Nedam, maar speciale aandacht voor de Franse nucleaire bedrijven en het arme China
Bluf! 221, 15 mei 1986
'De Wraak van justitie'
Justitie start een gerechtelijk vooronderzoek tegen Bluf!. Maar omdat dat geen rechtspersoon is wordt de drukker ('Raddraaier') aangepakt. De achtergronden.
Bluf! 226, 19 juni 1986
'Onderzoeken kan iedereen'
Korte geschiedenis en analyse van de atoomlobby en kernenergie in Nederland
'Radioactief afval' voor lobbyisten
"Bijgaand treft u een kleine hoeveelheid licht-radioactief afval aan. Wat u er mee moet doen, weten wij ook niet. Het is eigenlijk hetzelfde als radioactief afval. Wat we daarmee aan moeten, weet ook niemand". Van Agt, Van Rooij (directeur PNEM) en De Jong (voorzitter Industrie- en Havenschap Moerdijk), krijgen deze brief en een pakje thuis bezorgt. Het is afkomstig van de 'Griesmeelfabrikanten tegen Kernenergie', omdat "we de naam van ons gezonde produkt bedoezeld achten". Alle drie geadresseerden zijn actieve lobbyisten voor de bouw van kerncentrales op de Moerdijk.
Aandacht voor gevaren UF6
De Werkgroep Stop Kernenergie Almelo organiseert een stiltekring om James Harrison te herdenken. Harrison overleed in een Amerikaanse fabriek die uranium geschikt maakt voor verrijking. Het protest wijst vooral op de gevaren van uraniumhexafluoride (UF6). UF6 is de vorm waarin het uranium verrijkt wordt, ook in Almelo. UF6 is radioactief maar vooral chemisch heel giftig: in contact met water ontstaan er twee stoffen die extreem gevaarlijk zijn: fluorwaterstof en uranylfluoride. Bij het ongeluk in de Amerikaanse fabriek werden in een straal van enkele kilometers honderden mensen geëvacueerd. In Almelo zou het om duizenden mensen gaan, maar evacuatieplannen ontbreken.
'Stem tegen kernenergie'
Onder het motto "Stem tegen Kernenergie" wordt in Utrecht een grote landelijke actiecampagne gestart gericht op de Tweede Kamerverkiezingen op 25 mei. Aanleiding hiervoor is het toenemende besef dat als het huidige CDA/VVD-kabinet herkozen wordt, er geen enkele mogelijkheid bestaat voor een andere energiepolitiek. Hoewel de organisatoren niet de illusie hebben dat met een CDA/PvdA-kabinet alles bereikt is, heeft men hoop dat juist op dat vlak, met enige druk van buitenaf, standpunten te veranderen en te beïnvloeden zijn. Er is vanuit delen van de antikernenergie-beweging forse kritiek op de campagne: vooral het parlementaire karakter van de campagne stuit op onbegrip.
Ondanks het feit dat de campagne door het ongeluk in Tsjernobyl (26 april) flink de wind mee krijgt, heeft het toch niet het gewenste resultaat. Na de Tweede Kamerverkiezingen op 25 mei komt er uiteindelijk toch een nieuw CDA/VVD-kabinet. Maar door vlak na Tsjernobyl en al voor de verkiezingen hun pro-kernenergie standpunten af te zwakken, maken ze de "Stem tegen Kernenergie" campagne ogenschijnlijk overbodig: de plannen voor de bouw van nieuwe kerncentrales verdwijnen in een la.
'Met de groe(n)ten uit Dodewaard'
Een marktkraam op de zomermarkt van 1986 in Dodewaard. Onder het motto “Je moet de groe(n)te uit Dodewaard hebben” ligt een bakfiets vol met in felle kleuren gespoten verlepte groente. De groenten zien er afschuwelijk uit en zijn ook nog eens verschrikkelijk duur. In de kraam worden de groenten aangeprezen. Het zijn de laatste min-of-meer eetbare, maar flink besmette groenten die nog verkrijgbaar zijn nadat de ramp in de kerncentrale in Tsjernobyl alle landbouwproducten onbruikbaar heeft gemaakt. Spinazie is er niet, dat mag niet gegeten worden. Natuurlijk zijn er voor de Dodewaarders anti-kernenergie-ballonnen en folders tegen kernenergie.