23 januari 1980: Afvalvaten in de Hofvijver
|
Zoeken: tegen, 1980-1989, Gelderland
Uitkomsten
- 1980-1989:
- de jaren in dit decennium
Kamperen over voorstel bezetting Dodewaard-terrein
Hoewel hier niet echt van een actie gesproken kan worden, maar eerder van een massaal discussie-weekend, is deze bijeenkomst zo belangrijk voor de antikernenergie beweging, dat ze zeker niet in dit overzicht mag ontbreken.
Het 'Pinksterkamp bij het gat van Hagen" (een recreatieplas op ongeveer 7 km van de kerncentrale in Dodewaard) is een initiatief van de Gelderse Stroomgroepen. De bedoeling is een tweedaagse vergadering over het voeren van verdergaande, directe acties tegen kernenergie. Het voorstel is om in oktober over te gaan tot een terreinbezetting van de kerncentrale. Eén van de voorwaarden voor de actie is, dat die openbaar aangekondigd moet worden.
Aanleiding om te gaan praten over hardere acties, is de kater na de grote anti-UCN-actie en het daarop volgende besluit van het kabinet om de uitbreiding toch door te laten gaan. Ook is in de voorgaande maanden duidelijk geworden dat de centrale in Dodewaard illegaal draait. Volgens de vergunning moet er in het opslagbassin, waar de splijtstofstaven ter afkoeling in opgeslagen worden, genoeg ruimte aanwezig zijn om alle, op dat moment in gebruik zijnde kernstaven, op te slaan. Dit is echter niet het geval. Als dit bekend wordt gemaakt, wordt de vergunning door minister van Economische Zaken Van Aardenne met terugwerkende kracht (!) veranderd. Algemeen wordt ingezien, dat met alleen praten en demonstreren Dodewaard en Borssele niet dicht gaan.
Op het discussiekamp, waar zaterdags 2000 en zondags zelfs 5000 mensen zijn, wordt in kleine groepjes gediscussieerd over het voorstel tot een terreinbezetting. Hoewel de motieven achter het actievoorstel algemene instemming vinden, wordt toch besloten om te gaan blokkeren in plaats van te bezetten, omdat het overgrote deel van de aanwezigen een poging tot terreinbezetting uit ziet lopen op een grote veldslag.
In het actieplan zit nog een ander belangrijk element: basisdemocratie. Om zoveel mogelijk mensen bij de actie te betrekken en er vanuit gegaan wordt dat iedereen mee moet kunnen praten, wordt er een voorstel gedaan om basisgroepen te vormen: kleine groepjes mensen die elkaar goed kennen. Er moet een Landelijk Overleg komen van vertegenwoordigers/sters uit die basisgroepen. Dit L.O. mag echter geen initiërende, beslissende functie krijgen en mag geen instituut worden: de basis(-groepen) beslist. Dit is nodig om de basisdemocratische uitgangspunten zo goed mogelijk te waarborgen.
Basisgroepen zijn een oude organisatievorm uit de Spaanse burgeroorlog en in ere hersteld door Amerikaanse actiegroepen bij een terreinbezetting van een kerncentrale in Seabrook. Naast de actievorm (massale, openbaar aangekondigde, directe actie) is ook het vormen van basisgroepen een belangrijke gebeurtenis. Nog steeds is deze organisatievorm in (het radicale deel van) de AKB gemeengoed. De beweging die dat weekend ontstaat, en die zich Dodewaard Gaat Dicht! noemt, wordt zeer bepalend voor de antikernenergie strijd in de begin van de jaren tachtig.
Men besluit om van 18 tot 25 oktober de kerncentrale in Dodewaard te blokkeren, als deze niet vóór eind september gesloten is.
Ballonnen tegen Dodewaard
Op deze zaterdag zijn een tiental mensen bij de kerncentrale Dodewaard aan het demonstreren. Doel is aandacht vragen voor het ultimatum van de Dodewaard-gaat-dicht!-beweging: als de centrale niet voor 1 oktober gesloten is, wordt er op 18 oktober begonnen met een blokkade van de kernreactor. Dat is in mei besloten toen duizenden mensen over het actievoorstel vergaderden. Ballonnen die de actievoerders oplaten, tonen de verspreiding van radioactiviteit in geval van een ongeluk. Werknemers van de kerncentrale hebben op 26 augustus een open brief gestuurd aan de regering waarin ze de regering vragen zich "duidelijk uit te spreken dat dergelijke acties volledig buiten de bestaande rechtsorde vallen en dat er zonder uitstel tegen opgetreden zal worden".
Prikacties bij bedrijven in Nijmegen
Na afloop van de blokkade-actie in Dodewaard voeren ongeveer 200 mensen in Nijmegen actie tegen het bedrijf Smit. Smit is onderdeel van Holec die belangrijke apparatuur levert aan kerncentrale Dodewaard. Met een enorme berg afval (meegenomen van het tentenkamp bij Dodewaard) wordt de poort geblokkeerd. De bedrijfsbrandweer veegde al het vuilnis voor de poort weg en spoot die weer schoon. In de nacht ervoor voeren activisten een prikactie uit bij het bedrijf Vihamij, ook in Nijmegen. Ook dat is een toeleveringsbedrijf voor de kerncentrale Dodewaard. Hier worden leuzen op de gevel en etalages geschilderd en twee bedrijfsauto’s worden beschadigd.
Betonvaten tegen dumpingen
Anti-kernenergie activisten uit Wageningen en omgeving zetten een oliedrum gevuld met beton op de weg voor de huisdeur van Dodewaard-directeur Woldring. Hiermee protesteren ze tegen het dumpen van radioactief afval (ook uit de kerncentrale Dodewaard) in de oceaan. Omdat het vat lekt vloeit beton op straat; daardoor wordt het opruimen ernstig bemoeilijkt.
Meer vaten voor andere verantwoordelijken voor de dumpingen worden aangekondigd.
Sabotage in je vrije tijd
In de buurt van de kerncentrale in Dodewaard wordt geprobeerd het hoogspanningsnet te saboteren. Met een koperen draad wordt geprobeerd kortsluiting te veroorzaken met één van de hoogspanningskabels tussen de kerncentrale en een transformatorstation. Dit mislukt. Deze keer. De actie wordt opgeëist door het ‘Verzetsfront Willy Wortel en de Lampjes’. De groep zal nog regelmatig van zich laten spreken door dergelijke acties, al worden veel van de acties niet gepubliceerd. Uit interviews met politie en elektriciteitsmaatschappijen blijkt deze vorm van sabotage regelmatig voor te komen.
Het ‘Verzetsfront’ geeft vlak voor de tweede grote blokkadeactie in Dodewaard (september 1981) een brochure uit, getiteld "Kortsluiting. Sabotage in je vrije tijd". In deze brochure wordt uitgebreid beschreven hoe men het best kortsluiting kan veroorzaken in hoogspanningsleidingen en worden er tips gegeven om de kans op ongelukken en arrestaties zo klein mogelijk te maken. “Voor ons is de tijd van vreedzame strijd tegen kernenergie voorbij”, schrijven ze.
Volgens de elektriciteitsbedrijven is het volstrekt onmogelijk om het hele hoogspanningsnet, met een totale lengte van 4200 km, te beveiligen.
Steentje bijdragen aan sluiting Dodewaard
Eén demonstrant zwaar gewond opgenomen in het ziekenhuis en zes lichtgewonden. Dat is het resultaat van felle charges door de ME tegen 1500 mensen bij de kerncentrale in Dodewaard. Het nieuwe politiebeleid wordt op deze manier duidelijk gemaakt. De demonstranten/es zijn bezig op de brug (vlak voor het ophaalbare gedeelte) een muur te bouwen; op die manier "draagt iedereen zijn/haar steentje bij tot de sluiting van de centrale". Verder worden er autobanden in brand gestoken. Bij de gevechten die na de charges volgen, worden enkele ME-bussen zwaar beschadigd. De demonstratie was het slot van het 'Niet oplappen maar opdoeken' tentenkamp tijdens Pasen bij "Het Gat van Hagen'.
Tweede Dodewaard-gaat-dicht! blokkade
Dodewaard-2. De tweede massale blokkadeactie bij de kerncentrale in Dodewaard. Oktober '80 was Dodewaard-1. De actie is op een aantal onderdelen aangepast. Omdat het jaar daarvoor de afstand tussen tentenkamp en centrale veel te groot was, wordt er vrijdag al een terrein gekraakt op anderhalve kilometer afstand. Het is de bedoeling om op de toegangswegen onderkomens te bouwen, als beschutting tegen het weer en als versterking van de blokkades. De nieuwe waarnemend burgemeester Goldberg (3 burgemeesters in 1,5 jaar!), verklaard het gebied rond de kerncentrale als 'spergebiet': niemand mag zich daar bevinden. Het effectief blokkeren, zal onder geen enkele voorwaarde toegestaan worden.
Als zaterdagsmiddags massaal naar de centrale opgetrokken wordt, zijn er ongeveer 15.000 mensen. Het materiaal voor het bouwen van het huttendorp kan probleemloos meegenomen worden. Het wordt echter voornamelijk gebruikt om barricades te bouwen op de brug, vlak voor de ME'ers die daar opgesteld staan. De sfeer is goed als er, zonder zichtbare aanleiding, een gigantische hoeveelheid traangas in de mensenmassa geschoten wordt. Blinde paniek is het gevolg: mensen rennen over elkaar heen, worden in de prikkeldraad versperringen geduwd en zoeken kotsend een veilig heenkomen. "De pleuris breekt los. Je zag niets meer, je hoorde alleen maar overal om je heen geschreeuw en gekerm: 'Ik ga dood, ik ga dood', iedereen struikelde en drong, je kon geen kant op behalve van de dijk af, het prikkeldraad in. Maar als je in zo'n rol vast bleef zitten en de ME kreeg je te pakken was je ook niet jarig, dan bleven ze keihard doormeppen, in het prikkeldraad". Hierbij vallen de meeste gewonden: ruim 130, waarvan er 15 in het ziekenhuis behandeld moeten worden. De rest van de zaterdag en vooral de nacht van zaterdag op zondag wordt er fel gevochten.
Het geweld waarmee de demonstranten/es geconfronteerd worden is enorm: felle charges, veel gas, ook verspreid via spuitbusjes en een soort brandblusapparaten, arrestatieteams die niets en niemand ontziend om zich heen slaan, etc. Zodra er nieuwe barricades gebouwd zijn, komt de ME, met behulp van zwaar materieel, om ze te veroveren. Vluchten kan alleen maar door de akkers, weilanden en (soms) tuinen.
Zondag komen er 500 50-plussers naar de centrale om blijk te geven van hun solidariteit. Voor die gelegenheid gaat bij de ME het gevechtstenue uit en het 'vredestenue' aan.
Zondagavond is er een zwaaiactie bij het politiebureau in Zetten waar een deel van de arrestanten zit. Hierbij gaan enkele ruiten aan diggelen. In de nacht van zondag op maandag trekt de ME zich op eens terug tot op het kerncentraleterrein. Als er daarop een menselijke blokkade op de brug wordt gevormd, de pers weg is en er steeds meer actievoerders/sters bij komen, wordt er opeens genadeloos op de zittenden ingeslagen.
Maandagmorgen komen de eerste berichten over 'boze buurtbewoners' die het tentenkamp willen gaan ontruimen. Verhalen over knokploegen die demonstranten/es aanvallen doen de ronde. Besloten wordt om onder deze dreiging de blokkades tijdelijk op te heffen. Door een illegale zender, die zich 'De Stem van de Volksunie' (de Volksunie was een extreem-rechtsepartij) noemt, wordt opgeroepen tot het 'verjagen' van de actievoerders/sters. Maandagavond om een uur of negen (Ad Appel in dagblad De Waarheid): "Terwijl de landelijke vergadering besprak hoe de schade aan de boeren vergoed zou worden, had er op het dorpsplein van het buurtschap Wely een samenscholing van zo'n 300 opgehitste plattelanders plaats. Ze waren door het dolle heen en wilden het liefst meteen het kamp platbranden, volspuiten met gif en hun geweren halen. De meeste aanwezigen waren met auto's gekomen. Ze kwamen van ver buiten Dodewaard." De groep heeft duidelijk de instemming van en wordt opgehitst door waarnemend burgemeester Goldberg. Ze mogen de geluidsinstallatie van de politie gebruiken. Goldberg laat weten dat de grens van de openbare orde ruimschoots overschreden is door de actievoerders/sters en overhandigt persoonlijk een 'ultimatum' van de 'bewoners' aan het tentenkamp. In dat ultimatum staat dat het kamp dinsdagmiddag om 12 uur ontruimd moet zijn en dat Dodewaard in het vervolg verboden gebied is voor demonstranten/es. Onder druk van deze ontwikkelingen wordt besloten de actie te beëindigen.
De laatste groep die dinsdagsmiddags het kamp verlaat, wordt onder toezicht van de politie aangevallen door rechtse knokkers: 3 auto's worden vernield en een aantal mensen wordt in elkaar geslagen. Goldberg bedankt de groep 's avonds voor hun "beheerste en correcte optreden".
Demonstratie tegen politiegeweld
Onderdeel van de tweede grote 'Dodewaard-gaat-dicht'-blokkade waren lokale acties die elke dag een ander thema hadden.
In Nijmegen vindt een demonstratie plaats van ongeveer 500 mensen naar het hoofdburo van politie. Daar worden getuigenverklaringen van het politie-optreden in Dodewaard voorgelezen.
Demonstratie tegen relatie kernenergie en kernwapens
Onderdeel van de tweede grote 'Dodewaard-gaat-dicht'-blokkade waren lokale acties die elke dag een ander thema hadden.
In Nijmegen is er 's avonds een demonstratie met vredesorganisaties tegen kernenergie en kernwapens. Aan deze lokaal georganiseerde actie nemen ongeveer 3000 mensen deel.
Enorme opkomst afsluitende demonstratie actieweek
Wat een afsluiting van een actieweek tegen kernenergie had moeten zijn, wordt een gigantisch protest tegen het politiegeweld in Dodewaard. Op de demonstratie in Arnhem naar de Arnhemse Instellingen (het centrum van de atoomlobby, met de SEP, GKN, KEMA, etc) worden tussen de 5 en 15.000 mensen verwacht. Het werden er ruim 40.000! Het is daarmee meteen één van de grootste demonstraties tot dan toe ooit in Nederland gehouden. Twee dagen voor de demonstratie zet Milieudefensie een advertentie met een oproep om naar Arnhem te komen in landelijke dagbladen. De gemeenteraad van Arnhem reageert furieus: het zou oproepen tot geweld. [lees advertentie]
Dankzij het de-escalerend beleid van de politie (alleen 'platte petten' als begeleiding, geen zichtbare aanwezigheid van de ME), wordt het een geweldloze afsluiting. Eén van de spandoeken (over de minister van Binnenlandse Zaken Ed van Thijn) in de demonstratie: 'Tussen haakjes meneer van Thijn, worden na de gasspuitbussen en de gasblussers straks de gaskamers weer ingevoerd?'
Iemand van de persgroep van de Dodewaard-actie: "Hier is wel gebleken dat we het in Dodewaard voor onze zaak echt niet hebben verknald. Steeds meer mensen laten zich niet meer inpakken door abstracte begrippen als 'aantasting van de rechtsstaat'. Zij hebben gezien dat het geweld dat in Dodewaard tot een uitbarsting is gekomen steeds aanmerkelijk meer bepaald is geweest door de overheid dan door de demonstranten".
De twee Dodewaard-gaat-Dicht! acties (in '80 en '81) hebben de overheid in totaal 5,5 miljoen gulden extra gekost, waarvan 4,7 miljoen gulden voor de inzet van extra politie.
- 1
- 2
- 3
- 4
- volgende ›
- laatste »