23 mei 1982: Manifestatie geen atoomafval in zee
|
Zoeken: Nieuwe kerncentrales, 1980-1989
Uitkomsten
- 1980-1989:
- de jaren in dit decennium
'Afval tegen afval' in Den Bosch
"Afval tegen Afval". Onder dit motto storten mensen uit de Basisgroepen tegen Kerngeweld en Militarisme een vrachtwagen vol afval op het plein voor het provinciehuis in Den Bosch. Over dit afval wordt een spandoek gelegd, met daarop de tekst: 'Brabant hup, in de atoomklup'. Ook worden er pamfletten uitgedeeld. Dit alles omdat Noord-Brabant opgezadeld dreigt te worden met het radioactief afval én met nieuwe kerncentrales op het industrieterrein Moerdijk, door een actieve lobby van onder andere de Commissaris van de Koningin Van Agt
Dak PNEM bezet
Terwijl er in de Tweede Kamer gedebatteerd wordt over het kabinetsbesluit om er minstens 2 kerncentrales bij te bouwen, bezetten enkele mensen van de Vereniging Milieudefensie en de Basisgroepen het dak van een kantoor van de Provinciale Noord-Brabantse Electriciteits Maatschappij (PNEM) in Den Bosch. De PNEM is één van de belangrijkste ijveraars voor nieuwe kerncentrales. Van 10 tot half 1 wordt het dak bezet gehouden. Er wordt een spandoek goed zichtbaar aan de dakrand bevestigd, met daarop de leus: 'Kettingaktie tegen Kernreaktie'. Iedereen verlaat vrijwillig zijn/haar hoge positie.
Huisvuil voor Van Agt
Voor de villa van Van Agt op het landgoed 'De Beukenhorst' in Vught wordt een lading huisvuil gestort, omdat hij ijvert voor één of meer kerncentrales op het industrieterrein Moerdijk.
Sabotage hoogspanningsnet; video verboden
In de vroege morgen een felle flits en een harde knal in de Dordtse Kil: kortsluiting in een hoogspanningsleiding.
Viereneenhalfjaar na de eerste publiciteit doet het ‘Verzetsfront Willy Wortel en de Lampjes’ weer van zich spreken. Het Verzetsfront brengt een video uit met een handleiding hoe hoogspanningsleidingen te saboteren. De Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) weet een exemplaar te bemachtigen, laat het aan experts van de KEMA zien en die zeggen “toch wel geschrokken” te zijn.
Het Verzetsfront is bekend van begin jaren ‘80 toen ze meerrmalen (en succesvolle) pogingen deden het hoogspanningsnet te saboteren door met een koperen draad kortsluiting te veroorzaken.
In de Telegraaf van 1 augustus 1985 wordt bekend gemaakt dat “de laatste tijd op verschillende plaatsen in het land door middel van aanslagen op trafohuisjes en hoogspanningsmasten opzettelijk storingen in de stroomleverantie veroorzaakt” zijn. De politie wil er liever geen ruchtbaarheid aan gegeven, maar “heeft een reeks van dergelijke gebeurtenissen in onderzoek”. Ook begin '85 verzuchtte de voorlichter van de SEP al: "Ik denk intussen dat er vaak meer loos is dan de politie wil toegeven. Er gebeuren vervelende dingen die niet in de publiciteit zijn gebracht en waarover ik ook nu niets zal zeggen".
Er zijn volgens de media in totaal 17 kopieën van de video gemaakt. Onder andere de VPRO en de IKON-televisie krijgen een kopie toegestuurd. Uitgezonden wordt er niets.
Bij het publiciteitsoffensief van Willy Wortel verschijnt ook een affiche en een nieuwe (ietwat herziene) druk van de handleiding uit september 1981: ‘Sabotage in je vrije tijd’. Video en (bezit van meerdere exemplaren van de) brochure worden verboden, maar niemand wordt er ooit voor gearresteerd.
De Wraak van Jonkheer de Brauw
Zonder twijfel de meest spraakmakende antikernenergie actie uit de periode na Dodewaard '81, vindt plaats in de nacht van 20 op 21 juni in Den Haag. In het ministerie van economische Zaken wordt ingebroken op de afdeling van 't Directoraat-generaal voor Energie.
Zes postzakken papier 'verhuizen', zakken vol dossiers, brieven, notulen, notities, agenda's, etc. De groep die de diefstal pleegt noemt zich 'De Wraak van Jhr. Mr. De Brauw', naar de voorzitter van de stuurgroep die de Brede Maatschappelijke Discussie organiseerde. De Brauw had zich 'teleurgesteld' uitgelaten toen bleek dat het kabinet, ondanks de duidelijke uitslag van de BMD, van plan was om kerncentrales te gaan bouwen.
Een paar dagen na de inbraak komt al de eerste onthulling: de kernenergielobby pleit voor deelneming in de bouw van een tweede snelle kweekreactor. Als er niet snel een positief besluit daar over genomen wordt, zal de nucleaire industrie orders mislopen voor onderzoek en bouw. Hoewel het kabinet dit voorstel liever niet in de Tweede Kamer aan de orde stelt, een meerderheid is waarschijnlijk tegen, reserveren ze al wel geld voor een onderzoeksprogramma en zetten daarmee de Kamer buitenspel.
Uit de volgende serie documenten (gepubliceerd in Bluf! 11-7) blijkt dat de minister van Economische Zaken Van Aardenne en Van Agt, de Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant, onderling al hebben besloten dat de nieuwe kerncentrales in Borssele en Moerdijk gebouwd zullen worden. De Vereniging Milieu Defensie eist naar aanleiding hiervan de heropening van het Kamerdebat over de bouw van nieuwe kerncentrales, omdat deze brief nog vóór dat debat is geschreven en goedgekeurd werd door Van Aardenne. CDA en VVD vinden de uitlatingen weliswaar ongelukkig, maar zien geen aanleiding in heropening.
In hetzelfde nummer van Bluf! een onthulling over een 'blanco-cheque' van Van Aardenne aan de Hoogovens-dochter Aldel: f 500.000.000,- extra steun en de garantie dat de kosten van een eventuele sluiting door de staat betaald zullen worden. Van Aardenne bijt vervolgens van zich af, door het publiceren van de gestolen stukken een 'schandelijke zaak' te noemen: "Ik meen dat de kranten er goed aan hadden gedaan als ze dat materiaal niet gepubliceerd hadden (...) Het is een aansporing om meer Watergate's in Nederland te krijgen en dan heb je mooi nieuws."[NRC, 12 juli 1985] Hiermee te kennen gevend dat hij van nog meer geheimen weet die het daglicht niet kunnen verdragen. Ondertussen wordt door de officier van justitie meegedeeld dat men maatregelen overweegt tegen het weekblad Bluf!, omdat ze, onder de kop 'Inbreken kan iedereen', de namen, adressen en vakantieperiodes publiceert van hoge ambtenaren. Begin '87(!) wordt de drukker van dat Bluf!-nummer verantwoordelijk gesteld voor die uitgave, omdat ze niet kunnen zeggen wie verantwoordelijk is voor het desbetreffende nummer.
Tot in het Algemeen Dagblad aan toe verschijnen ingezonden brieven waaruit duidelijk blijkt dat de inbraak bij E.Z. weliswaar afgekeurd wordt, maar dat men nog veel verontrustender vindt dat er inbraken voor nodig zijn om geheime afspraken aan het licht te brengen. Door D'66 wordt het aftreden van Van Aardenne geëist, maar dat gaat niet door, al is 57% van de Nederlandse bevolking het met deze eis eens. Uit diezelfde enquête blijkt dat 58% tegen de bouw van nieuw kerncentrales is en maar 26% vóór.
De derde serie onthullingen (gepubliceerd 25-8) gaan over pogingen om de inspraak procedures te vermijden/versnellen met de betrekking tot de bouw van kerncentrales. Daarbij wordt het duidelijk dat de voorlichters in het rondreizend PKB-circus (Planologische Kern Beslissing) van 2 t/m 6 september, f 1500,- per avond (exclusief reis- en verblijfkosten) verdienen. Hoewel Winsemius (de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) blijk gaf van zijn ontsteltenis dat hij was gepasseerd in afspraken tussen staatssecretaris Van Amelsfoort en het Industrie en Havenschap Moerdijk over het afslaan van afval aldaar, wordt uit vertrouwelijke notities duidelijk dat hij van die afspraken wel degelijk op de hoogte was en dat zelfs een gedeelte van het geld (20 miljoen) van zijn ministerie afkomstig is.
Verder gaan er nog onthullingen over de gasprijzenpolitiek, de aanbeveling om meer aardgas te exporteren omdat dat de komst van meer kerncentrales noodzakelijk maakt, en over de afspraken rond de orders voor de nieuwe centrales met Frankrijk, die bereid zouden zijn het afval uit Borssele en Dodewaard op te slaan. Die geheime contacten zijn echter door het uitstellen van de bouw in verband met Tsjernobyl (april '86) afgebroken, aldus een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken later.
Door de inbraak is heel wat smerigheid boven tafel gekomen en dat heeft de antikernenergie beweging ongetwijfeld een flinke impuls en de atoomlobby een flinke deuk opgeleverd.
De onthullingen in Bluf!
Bluf! 176, 27 juni 1985
"De Wederopstanding van Jonkheer De Brauw"
Het hoe en waarom van de actie en de eerste onthulling: het kweekreactor-project
Bluf! 178, 11 juli 1985
'Inbreken kan iedereen'
De minister van Economische Zaken Van Aardenne en Van Agt, de Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant, blijken onderling al te hebben besloten dat de nieuwe kerncentrales in Borssele en Moerdijk gebouwd zullen worden
Bluf! 183, 15 augustus 1985
Atoomlobby-uitspraken in geheime afspraken over inspraak.
Pogingen om de inspraak procedures te vermijden/versnellen met de betrekking tot de bouw van kerncentrales
Bluf! 187, 12 september 1985
'Wie afval dumpt kan stront krijgen'
Winsemius (de minister van VROM) speelt de brave onschuldige minister. Uit vertrouwelijke notities wordt duidelijk dat hij van afspraken over afvalopslag in Moerdijk wel degelijk op de hoogte was en dat zelfs een gedeelte van het geld (20 miljoen gulden) van zijn ministerie afkomstig is.
Bluf! 190, 3 oktober 1985
'Wat is met het gezag?'
Over de gigantische voordelen die de 'heren Van Aardenne en (topambtenaar) Verberg' de grootverbruikers op hun elektriciteitsrekening willen gunnen.
Bluf! 194, 7 november 1985
'Zeer geheim'
Uitkeringen worden gekort en de gezondheidszorg moet maar inkrimpen. Maar miljarden worden uitgegeven voor nieuw wapentuig en ook het repressie-apparaat kan rekenen op geld. Dat de honger van het bedrijfsleven nog lang niet is gestild blijkt uit deze onthullingen.
Bluf! 196, 21 november 1985
'De wraak van jhr. mr. De Brauw prijst af'
Het aardgas is voor de kleinverbruiker onbetaalbaar geworden. Er profiteren duidelijk andere groepen mensen van dat goedkoop uit de grond gehaalde gas. De Wraak zocht voor je uit wie.
Bluf! 221, 15 mei 1986
'Geloof ze niet!'
Publicaties over Borssele, Siemens, Candu en Ballast Nedam, maar speciale aandacht voor de Franse nucleaire bedrijven en het arme China
Bluf! 221, 15 mei 1986
'De Wraak van justitie'
Justitie start een gerechtelijk vooronderzoek tegen Bluf!. Maar omdat dat geen rechtspersoon is wordt de drukker ('Raddraaier') aangepakt. De achtergronden.
Bluf! 226, 19 juni 1986
'Onderzoeken kan iedereen'
Korte geschiedenis en analyse van de atoomlobby en kernenergie in Nederland
Demonstratie tegen Moerdijk bij provinciehuis
Ruim 100 mensen demonstreren bij het provinciehuis van Noord-Brabant in Den Bosch tegen de plannen om op het Industrieterrein Moerdijk één of meer kerncentrales te bouwen. Aan Van Agt (Commissaris van de Koningin in Noord Brabant) en de Provinciale Noord-Brabantse Elektriciteit Maatschappij (PNEM) worden petities aangeboden. De Provinciale Staten gaan toch akkoord met het voorstel en geven toestemming voor de bouw.
Rondreizend locatiekeuze circus
Van 2 t/m 6 september zijn er inspraakavonden voor de Planologische Kern Beslissing in de 5 mogelijke vestigingsplaatsen voor nieuwe kerncentrales. Dit inspraakcircus wordt gepresenteerd door Hans Sleeuwenhoek (óók NCRV) en in een panel zitten 6 deskundigen, waaronder Verbergh (directeur-generaal Energie van het ministerie van Economische Zaken), Versteeg (kernfysische dienst) en Barendrecht (directeur Ruimtelijke Ordening van VROM). De discussie op die avonden kan niet meer gaan over de vraag óf er kerncentrales gebouwd moeten worden, maar over wat de 'meest geschikte' locatie is om ze te bouwen. Met de BMD nog vers in het geheugen zal duidelijk worden dat men van dit soort inspraak niet gediend is.
De eerste avond is in Heinkenszand (locatie Borssele). De ongeveer 500 aanwezigen laten zien dat de weerstand groot is. Met grote oren op ("Wij laten ons geen oor aannaaien") en door het produceren van veel lawaai verstoren ze de avond.
PKB-circus trekt verder
De volgende avond is het PKB-circus in Zevenbergen (Moerdijk), waar ruim 1000 mensen de sporthal doen uitpuilen. Tijdens het draaien van de voorlichtings cq. propagandafilm wordt er door een ijverige thuiswerker/sters een bordje voor de projector gehouden, waardoor op het scherm het woord 'gelul' te lezen is; een korte, krachtige maar doeltreffende evaluatie van de inspraak. Na verloop van tijd wordt het podium waarop het panel zit bezet en wordt er geëist dat er gepraat gaat worden over hoe het best de kerncentrales tegen te houden zijn. De avond verloopt op deze manier zeer onrustig.
PKB-circus in Emmeloord
De Noordoostpolder is de volgende in de rij voor het rondreizend inspraakgezelschap. Ruim 500 mensen veranderen de avond die gehouden wordt in Emmeloord in een chaos: het projectiescherm wordt eerst 90 graden gedraaid en later verwijderd, het panel wordt door een groot spandoek onzichtbaar gemaakt, stinkbommen ontploffen en het panel druipt af. Na een uur stormt er opeens politie naar binnen en verwijderen zeer hardhandig mensen die voor het podium staan. Het panel komt terug, maar veel succes hebben ze (alweer) niet.
PKB-circus ontmoet oppositie locatie Maasvlakte
Donderdagavond: de lokatie Maasvlakte is aan de beurt. In de sporthal De Dukdalf in Den Brielle zijn 500 mensen present. De film wordt gesaboteerd, eerst door een bord voor de projector te houden en later door steeds de stekker uit het stopcontact te trekken. Een deel van de aanwezigen verlaat de zaal voor een alternatieve voorlichtingsbijeenkomst. Als Verbergh de vraag: "Als we hier om ons heen kijken zien we al genoeg rotzooi, moet daar dan nog meer bij?" met een grapje wil af doen ("Het is hier in de zaal inderdaad een zooitje") krijgt hij een glas water over zich heen. De politie grijpt meteen genadeloos in. Een vrouw wordt bewusteloos in een wurggreep afgevoerd en iemand wordt twee tanden uitgeslagen, hetgeen een persfotograaf doet verzuchten: "Als je op een voorlichtingsavond je mond open doet, slaan ze de tanden uit je bek".