5/7 oktober 1985: Terreinbezetting Moerdijk
|
Zoeken: kernenergie, tegen, Nieuwe kerncentrales, 1980-1989
Uitkomsten
- 1980-1989:
- de jaren in dit decennium
Manifestatie: geen nieuwe kerncentrales
Nadat er een aantal jaren geen grote manifestaties cq. demonstraties van de antikernenergie beweging zijn geweest, is deze in Emmeloord weer de eerste. Alhoewel de Brede Maatschappelijke Discussie duidelijk maakt dat een meerderheid tegen kernenergie is, is het ook al bekend dat het kabinet Lubbers-I toch van plan is nieuwe kerncentrales te bouwen. Tegen deze plannen is er een nieuw samenwerkingsverband ontstaan van allerlei milieu-, antikernenergie groepen en politieke partijen. Eén van de eerste daden van dit Landelijk Platform tegen Kernenergie is het, in samenwerking met de plaatselijke groepen, organiseren van deze manifestatie. Emmeloord is één van de mogelijke vestigingsplaatsen voor kerncentrales.
Op de manifestatie, met een nogal reünieachtige sfeer, komen ruim 7000 mensen. Minder dan gehoopt en begroot, zodat er een flinke schuld overblijft.
Regionale manifestatie Middelburg
Ongeveer 300 mensen nemen deel aan een regionale manifestatie tegen de plannen voor een nieuwe kerncentrale in Borssele. De manifestatie is georganiseerd door het Zeeuws Platform Tegen Kernenergie die ook beloofd spontane acties te gaan voeren als de regeringsplannen omtrent nieuwe kerncentrales bekend worden gemaakt. Er is een informatiemarkt, er zijn sprekers en er is lekker biologisch eten. 'Stop Borssele', één van de organisaties in het Zeeuws Platform, roept iedereen op te komen. Ze vindt het "onacceptabel hoe de regering omspringt met de uitslag van de B. M.D. Ieder vertrouwen in de parlementaire demokratie wordt hiermee ondermijnt." Die Brede Maatschappelijke Discussie had duidelijk gemaakt dat een grote meerderheid kernenergie niet ziet zitten en zeker geen nieuwe kerncentrales wil.
Tegen Borssele-2 en opslag kernafval
Omdat Borssele één van de meest voor de hand liggende locaties is voor de bouw van één of meer kerncentrales en tevens voor de interim-opslag van radioactief afval (50 tot 100 jaar), wordt er door ruim 1500 mensen tegen deze plannen gedemonstreerd in Middelburg. Het is één van de grotere demonstraties in Zeeland tegen kernenergie, zeker omdat deze een regionale opzet heeft en er vrijwel geen mensen van buiten Zeeland deelnemen.
De Wraak van Jonkheer de Brauw
Zonder twijfel de meest spraakmakende antikernenergie actie uit de periode na Dodewaard '81, vindt plaats in de nacht van 20 op 21 juni in Den Haag. In het ministerie van economische Zaken wordt ingebroken op de afdeling van 't Directoraat-generaal voor Energie.
Zes postzakken papier 'verhuizen', zakken vol dossiers, brieven, notulen, notities, agenda's, etc. De groep die de diefstal pleegt noemt zich 'De Wraak van Jhr. Mr. De Brauw', naar de voorzitter van de stuurgroep die de Brede Maatschappelijke Discussie organiseerde. De Brauw had zich 'teleurgesteld' uitgelaten toen bleek dat het kabinet, ondanks de duidelijke uitslag van de BMD, van plan was om kerncentrales te gaan bouwen.
Een paar dagen na de inbraak komt al de eerste onthulling: de kernenergielobby pleit voor deelneming in de bouw van een tweede snelle kweekreactor. Als er niet snel een positief besluit daar over genomen wordt, zal de nucleaire industrie orders mislopen voor onderzoek en bouw. Hoewel het kabinet dit voorstel liever niet in de Tweede Kamer aan de orde stelt, een meerderheid is waarschijnlijk tegen, reserveren ze al wel geld voor een onderzoeksprogramma en zetten daarmee de Kamer buitenspel.
Uit de volgende serie documenten (gepubliceerd in Bluf! 11-7) blijkt dat de minister van Economische Zaken Van Aardenne en Van Agt, de Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant, onderling al hebben besloten dat de nieuwe kerncentrales in Borssele en Moerdijk gebouwd zullen worden. De Vereniging Milieu Defensie eist naar aanleiding hiervan de heropening van het Kamerdebat over de bouw van nieuwe kerncentrales, omdat deze brief nog vóór dat debat is geschreven en goedgekeurd werd door Van Aardenne. CDA en VVD vinden de uitlatingen weliswaar ongelukkig, maar zien geen aanleiding in heropening.
In hetzelfde nummer van Bluf! een onthulling over een 'blanco-cheque' van Van Aardenne aan de Hoogovens-dochter Aldel: f 500.000.000,- extra steun en de garantie dat de kosten van een eventuele sluiting door de staat betaald zullen worden. Van Aardenne bijt vervolgens van zich af, door het publiceren van de gestolen stukken een 'schandelijke zaak' te noemen: "Ik meen dat de kranten er goed aan hadden gedaan als ze dat materiaal niet gepubliceerd hadden (...) Het is een aansporing om meer Watergate's in Nederland te krijgen en dan heb je mooi nieuws."[NRC, 12 juli 1985] Hiermee te kennen gevend dat hij van nog meer geheimen weet die het daglicht niet kunnen verdragen. Ondertussen wordt door de officier van justitie meegedeeld dat men maatregelen overweegt tegen het weekblad Bluf!, omdat ze, onder de kop 'Inbreken kan iedereen', de namen, adressen en vakantieperiodes publiceert van hoge ambtenaren. Begin '87(!) wordt de drukker van dat Bluf!-nummer verantwoordelijk gesteld voor die uitgave, omdat ze niet kunnen zeggen wie verantwoordelijk is voor het desbetreffende nummer.
Tot in het Algemeen Dagblad aan toe verschijnen ingezonden brieven waaruit duidelijk blijkt dat de inbraak bij E.Z. weliswaar afgekeurd wordt, maar dat men nog veel verontrustender vindt dat er inbraken voor nodig zijn om geheime afspraken aan het licht te brengen. Door D'66 wordt het aftreden van Van Aardenne geëist, maar dat gaat niet door, al is 57% van de Nederlandse bevolking het met deze eis eens. Uit diezelfde enquête blijkt dat 58% tegen de bouw van nieuw kerncentrales is en maar 26% vóór.
De derde serie onthullingen (gepubliceerd 25-8) gaan over pogingen om de inspraak procedures te vermijden/versnellen met de betrekking tot de bouw van kerncentrales. Daarbij wordt het duidelijk dat de voorlichters in het rondreizend PKB-circus (Planologische Kern Beslissing) van 2 t/m 6 september, f 1500,- per avond (exclusief reis- en verblijfkosten) verdienen. Hoewel Winsemius (de minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) blijk gaf van zijn ontsteltenis dat hij was gepasseerd in afspraken tussen staatssecretaris Van Amelsfoort en het Industrie en Havenschap Moerdijk over het afslaan van afval aldaar, wordt uit vertrouwelijke notities duidelijk dat hij van die afspraken wel degelijk op de hoogte was en dat zelfs een gedeelte van het geld (20 miljoen) van zijn ministerie afkomstig is.
Verder gaan er nog onthullingen over de gasprijzenpolitiek, de aanbeveling om meer aardgas te exporteren omdat dat de komst van meer kerncentrales noodzakelijk maakt, en over de afspraken rond de orders voor de nieuwe centrales met Frankrijk, die bereid zouden zijn het afval uit Borssele en Dodewaard op te slaan. Die geheime contacten zijn echter door het uitstellen van de bouw in verband met Tsjernobyl (april '86) afgebroken, aldus een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken later.
Door de inbraak is heel wat smerigheid boven tafel gekomen en dat heeft de antikernenergie beweging ongetwijfeld een flinke impuls en de atoomlobby een flinke deuk opgeleverd.
De onthullingen in Bluf!
Bluf! 176, 27 juni 1985
"De Wederopstanding van Jonkheer De Brauw"
Het hoe en waarom van de actie en de eerste onthulling: het kweekreactor-project
Bluf! 178, 11 juli 1985
'Inbreken kan iedereen'
De minister van Economische Zaken Van Aardenne en Van Agt, de Commissaris van de Koningin in Noord-Brabant, blijken onderling al te hebben besloten dat de nieuwe kerncentrales in Borssele en Moerdijk gebouwd zullen worden
Bluf! 183, 15 augustus 1985
Atoomlobby-uitspraken in geheime afspraken over inspraak.
Pogingen om de inspraak procedures te vermijden/versnellen met de betrekking tot de bouw van kerncentrales
Bluf! 187, 12 september 1985
'Wie afval dumpt kan stront krijgen'
Winsemius (de minister van VROM) speelt de brave onschuldige minister. Uit vertrouwelijke notities wordt duidelijk dat hij van afspraken over afvalopslag in Moerdijk wel degelijk op de hoogte was en dat zelfs een gedeelte van het geld (20 miljoen gulden) van zijn ministerie afkomstig is.
Bluf! 190, 3 oktober 1985
'Wat is met het gezag?'
Over de gigantische voordelen die de 'heren Van Aardenne en (topambtenaar) Verberg' de grootverbruikers op hun elektriciteitsrekening willen gunnen.
Bluf! 194, 7 november 1985
'Zeer geheim'
Uitkeringen worden gekort en de gezondheidszorg moet maar inkrimpen. Maar miljarden worden uitgegeven voor nieuw wapentuig en ook het repressie-apparaat kan rekenen op geld. Dat de honger van het bedrijfsleven nog lang niet is gestild blijkt uit deze onthullingen.
Bluf! 196, 21 november 1985
'De wraak van jhr. mr. De Brauw prijst af'
Het aardgas is voor de kleinverbruiker onbetaalbaar geworden. Er profiteren duidelijk andere groepen mensen van dat goedkoop uit de grond gehaalde gas. De Wraak zocht voor je uit wie.
Bluf! 221, 15 mei 1986
'Geloof ze niet!'
Publicaties over Borssele, Siemens, Candu en Ballast Nedam, maar speciale aandacht voor de Franse nucleaire bedrijven en het arme China
Bluf! 221, 15 mei 1986
'De Wraak van justitie'
Justitie start een gerechtelijk vooronderzoek tegen Bluf!. Maar omdat dat geen rechtspersoon is wordt de drukker ('Raddraaier') aangepakt. De achtergronden.
Bluf! 226, 19 juni 1986
'Onderzoeken kan iedereen'
Korte geschiedenis en analyse van de atoomlobby en kernenergie in Nederland
PKB-circus eindigt in chaos
De laatste PKB-avond in Uithuyzen (lokatie Eemshaven) in Groningen. Ruim 400 mensen binnen en enkele tientallen, door politie met honden op afstand gehouden, buiten ('de zaal is vol'), maken duidelijk dat ook in de Eemshaven het verzet tegen kernenergie groot is. De eis van de zaal om 2 tegenstanders/sters van kernenergie in het panel op te nemen, wordt niet gehonoreerd, waarna de rest van de avond gesmoord word in lawaai.
Vijf avonden PKB-inspraak ('een zuiver planologische discussie', werd elke avond weer geroepen), betekend vijf avonden verzet.
'Radioactief afval' voor lobbyisten
"Bijgaand treft u een kleine hoeveelheid licht-radioactief afval aan. Wat u er mee moet doen, weten wij ook niet. Het is eigenlijk hetzelfde als radioactief afval. Wat we daarmee aan moeten, weet ook niemand". Van Agt, Van Rooij (directeur PNEM) en De Jong (voorzitter Industrie- en Havenschap Moerdijk), krijgen deze brief en een pakje thuis bezorgt. Het is afkomstig van de 'Griesmeelfabrikanten tegen Kernenergie', omdat "we de naam van ons gezonde produkt bedoezeld achten". Alle drie geadresseerden zijn actieve lobbyisten voor de bouw van kerncentrales op de Moerdijk.
Brandbommen tegen IJsselcentrale
Bij twee kantoren van de IJsselcentrale in Zwolle worden brandbommen naar binnen gegooid. Eén lont dooft en de schade is daar klein, maar de andere, in het hoofdkantoor, veroorzaakt brand en de schade is groot: f 100.000,-. Ook wordt er op ander gebouwen van de IJC leuzen gekalkt tegen kernenergie. Een week later worden de aanslagen opgeëist door de tot dan toe onbekende groep AGIT. Ze zijn gepleegd tegen de pogingen van het elektriciteitsbedrijf een kerncentrale te mogen/kunnen bouwen in de Noordoostpolder.
'Bodemloze put' voor nieuwe kerncentrales
Op deze, naar later blijkt, gedenkwaardige dag uit de geschiedenis van kernenergie, voert Stop Borssele een actie in Middelburg. Bij het kantoor van de PZEM (de exploitant van de kerncentrale in Borssele) wordt geprotesteerd tegen de lobby van de elektriciteitsmaatschappij voor een tweede kerncentrale in Borssele. In een ‘bodemloze put’ worden biljetten van 80 miljoen gulden gestort die PZEM verwacht uit te geven voor de voorbereiding van de komst van de kerncentrale. Op het 80 miljoen biljet een waarschuwing dat “het niet door derden verhandeld mag worden”. Ook wordt het ‘Sprookje van Borssele twee’ verteld over al die ministers die graag kernenergie willen.
Door het ongeluk in Tsjernobyl op die dag, verdwijnen de plannen voor nieuwe kerncentrales snel helemaal achter in de koelkast. Er blijkt dan door PZEM al 10 miljoen uitgegeven te zijn aan de voorbereiding van de tweede kerncentrale in Borssele.