28 september 2009: Ook België tegen Borssele-2
|
Zoeken: kernenergie, tegen, 1970-1979
Uitkomsten
- 1970-1979:
- de jaren tussen 1970 en 1979
Kalkar-heffing
In 1973 wordt het wetsontwerp 'financiering ontwikkeling snelle kweekreaktor' door min. Langman (EZ) ingediend. In maart en april wordt het behandeld in de kamer en wordt het wetsontwerp aangenomen met de stemmen van PvdA, PPR, CPN, D'66, PSP en de Boerenpartij tegen. Deze wet regelt hoe Nederland haar bijdrage aan de kweekreactor in Kalkar zal betalen: met een extra heffing van 3% op ieders elektriciteitsrekening.
Deze heffing die per 1 juli 1973 in gaat is een belangrijke accelerator in het verzet tegen kernenergie in Nederland. Al snel weigeren mensen die bijdrage te betalen en er ontstaan veel plaatselijke groepen die protesteren en verzet organiseren tegen Kalkar en de heffing. In totaal zullen duizenden mensen (en organisaties, politieke partijen en zelfs tientallen gemeenteraden) weigeren die 'kalkar-heffing' te betalen; vele individuen worden door de elektriciteitsmaatschappijen afgesloten.
De regering moet al snel bakzeil halen; al in 1974 schrijft Lubbers (minister EZ in kabinet Den Uyl) in de Energienota dat, hoewel de beslissing pas kort geleden is genomen "er nu reeds aanleiding (is) dit project en de toekomst daarvan opnieuw op zijn verdiensten te bezien". Hij kondigt aan dat de heffing per 1 januari 1977 beëindigd wordt, hoewel als einddatum 1-1-1980 wordt genoemd in de wet van 1973. Lubbers stelt ook een fonds in waar weigeraars hun geld op kunnen storten en haalt hiermee voor een deel de angel uit de strijd. Maar de kiem van een brede anti-kernenergie beweging is dan al gelegd.
In 1972, toen Nederland besloot mee te doen was het de planning dat de bouw in 1973 begon en de kweekreactor in 1978 geopend zou worden. De kosten zouden (incl. inflatie) fl. 1,5 miljard zijn. Nederland zou daarvan 212 miljoen betalen. De bouw begon op 24 april 1973 en was in 1985 voltooid. Het was wachten op de laatste vergunningen. Maar Kalkar werd, na een beslissing in 1990 van de Duitse regering om de reactor niet in gebruik te nemen, verkocht en is nu een (slecht lopend) pretpark. De totale bouwkosten worden geschat op ruim 10 miljard gulden (4, 5 miljard euro).
Handtekeningen tegen Borssele 2
Het bestuur van de VMZ (Vereniging Milieuhygiëne Zeeland) overhandigd 3.686 handtekeningen tegen de bouw van de tweede kerncentrale in Borssele aan de voorzitter van de Tweede Kamer. De actie is om kracht bij te zetten voor de eis voor een moratorium op kernenergie: de bouw van kerncentrales moet worden gestopt: eerst moeten bevredigende oplossingen gevonden worden voor de bekende problemen. Daarnaast moet er diepgaand onderzoek, met veel meer financiële steun dan voorheen, worden opgezet naar andere middelen en bronnen waaruit energiebetrokken kan worden.
Jaar tegen kernenergie
De Landelijk Stroomgroep Stop Kalkar roept 1975 uit tot het Jaar Tegen Kernenergie. In dat jaar moeten zoveel mogelijk maatschappelijke organisaties overgehaald worden om gezamenlijk acties te ondernemen. Vooral de bouw van Kalkar, uraniumaankopen en de officiële voorlichting rond kernenergievraagstukken moeten dat jaar op extra aandacht rekenen. Dit uit zich in het opzetten van tientallen plaatselijke groepen, het geven van talloze informatieavonden, het schrijven van boeken, brochures en ingezonden artikelen, en het organiseren van symposia (hieronder affiches over drie ervan) etc. Al deze dingen zorgt voor een aanloop naar de beweging en het enorm winnen aan invloed. Vreemd genoeg vinden er dat jaar geen (door ons traceerbare) acties plaats.
Bijlagen:
'Voor een ander energiebeleid'
"Stop Atoomplannen, 'n andere energiepolitiek". Onder deze leus in er een landelijke manifestatie in Utrecht. Hoewel er op 5000 mensen is gerekend, komen er 'maar' 3500. Ab Schravemade, die namens het NVV (na een fusie met de NKV FNV geworden) spreekt, zegt onder meer: "Werkgelegenheid lijkt de laatste tijd een heilig verklaarde koe, waar alles voor moet wijken. Welnu, werkgelegenheid en economische groei mogen best, maar die heilige koe moet ontheiligd worden en ander voer krijgen". Van te voren was er druk uitgeoefend op Schravemade door vakbondsleden die bij de UCN werken af te zien van het spreken op de manifestatie.
Nalin Swargs uit Sri Lanka plaatst het verzet tegen kernenergie in een breder kader: "Het verzet tegen kernenergie heeft pas waarde wanneer het leidt tot een beter begrip van het heersende maatschappelijke systeem en van de noodzaak om niet alleen de uitwassen ervan te stoppen, maar om het systeem in zichzelf te veranderen"
Grootse demonstratie tegen uitbreiding UCN
Eén van de grootste en indrukwekkendste demonstraties tegen kernenergie uit de geschiedenis van de Nederlandse antikernenergie beweging. Tussen de 40.000 en 50.000 mensen laten hun onvrede blijken met de UCN, met de geplande uitbreiding en met de mogelijke leverantie van verrijkt uranium naar Brazilië. Veertig maatschappelijke organisaties roepen op tot deze demonstratie. Tot ergernis van delen van de antikernergie-beweging wordt, voornamelijk onder druk van de PvdA, de leus ‘Stop UCN’ ingeruild voor ‘Stop uitbreiding UCN’.
Hoewel van te voren in een deel van de media de indruk wordt gewekt, dat, vooral, een grote groep demonstranten uit West-Duitsland, uit is op een harde confrontatie met de ME, is daar niets van te merken. Toch zijn er grote controles bij de grensovergangen en in de Duitse bussen rijden kamerleden van de PvdA en de PSP mee, om te voorkomen dat de bussen bij de grens terug gestuurd worden. Om 11 uur begint op het Marktplein in Almelo een manifestatie met muziek van Bots, Rapalje, etc. en sprekers/sters van politieke partijen en milieubeweging. Behalve een groep die een hek van het UCN-terrein omtrekken, is er op geen enkel moment sprake van een confrontatie. Ulrich Börger van de Duitse Bürgerinitiatieven: "De Nederlandse politie heeft zich onthouden van provokaties. Dat is totaal verschillend met de houding van de West-Duitse politie. Wij hebben al jaren geen betoging zonder provokaties van de politie".
Ondanks dit massale protest, besluit het kabinet Van Agt/Wiegel/Van Aardenne, enkele weken later toch tot uitbreiding van de UCN, maar de omstreden leverantie van verrijkt uranium aan Brazilië gaat na lange onzekerheid op het laatste moment niet door.
Meteen na de demonstratie heerst er teleurstelling; ondanks de enorme opkomst zijn er geen concrete resultaten: men heeft ook het idee te laat te zijn. Deze teleurstelling zal o.a. leiden tot het ontstaan van BAN (Breek Atoomketen Nederland); een groep die door middel van directe acties de strijd tegen kernenergie (en UCN, waar de eerste acties een jaar later tegen gericht zijn) te verdiepen.
Pas veel later, in 2015, blijkt dat er in een bouwloods op het terrein twaalf (M113) pantserwagens van de Kmar (Koninklijke Marechaussee) paraat staan die met scherpe munitie zijn geladen. Vanaf verzamelplaats Vliegbasis Twente wordt defensie-materiaal en -personeel in de nacht van 2 op 3 maart naar het UCN-terrein gebracht. Het gaat daarbij -deels- om dezelfde eenheid die een half jaar daarvoor, in september 1977, betrokken was bij de huiszoekingen in de Molukse wijken van Assen en Bovensmilde.
Drentse gemeenten wijzen opslag kernafval af
Inwoners en burgemeesters van de Drentse gemeenten Borger en Gasselte protesteren tegen de plannen van de overheid kernafval op te slaan in zoutkoepels onder deze buurgemeenten. Automobilisten op de toegangswegen naar de dorpen die remden door de borden “Snelheid verminderen –stralingsgevaar” kregen pamfletten aangereikt waar in op de gevaren van kernafval opslag in zout werd gewezen. De burgemeester van Borger zegt dat de risico’s van kernenergie niet mogen worden genomen, onder andere door de risico’s die kleven aan de opslag van kernafval. Dat betekent volgens hem wel dat we zuinig moeten zijn met energie.
Eerste blokkade-aktie BAN
Tien mensen sluiten de hoofdpoort van de UCN in Almelo en blokkeren de toegang. Ze noemen zich BAN: Breek Atoomketen Nederland. Doel van de actie is het uittesten van de actievorm (geheim voorbereidde, directe, geweldloze acties) en het behalen van publiciteit. Het resultaat is veel publiciteit en de ervaring dat met een degelijke voorbereiding dergelijke acties goed uitvoerbaar zijn.
BAN is één van die zeldzame initiatieven die, blijkens de buitengewoon snelle groei van de groep, precies op het goede moment genomen worden. De actievorm en vooral de organisatievorm, worden zeer bepalend voor de strijd tegen kernenergie. BAN groeit enorm snel en wordt gevormd door kleine (vrienden/innen) groepjes; er is geen leiding en besluiten worden genomen met consensus (ieders instemming). BAN is ontstaan uit een gevoel van machteloosheid en teleurstelling. Na de grote anti-UCN-demonstratie (maart '78: 40.000 mensen!), neemt het kabinet toch het besluit om de UCN uit te breiden. "Een aantal mensen was door deze gang van zaken zeer teleurgesteld en zocht naar andere middelen. Getolereerde protesten, zoals demonstraties en handtekeningenacties, bleken niet of nauwelijks resultaat te hebben. Wat nu te doen? Wil je kernenergie en aanverwante zaken bestrijden, dan moet je blijkbaar de objecten zelf -centrales, transporten, uc-fabriek- aanpakken. Dit aanpakken kan bestaan uit blokkeren, bezetten, hinderen en/of sabotage", (Marriët, Kees en Allard in: Vrij aan de ketting).
Er wordt heel duidelijk gekozen voor geweldloze actie, dat wil zeggen dat zij geen geweld gebruiken; zich lijdzaam verzetten maar niet meewerken bij een ontruiming.
Enorme opkomst demonstratie Gasselte
Op een internationale bijeenkomst eind 1978 in Basel (Zwit.) is besloten tot internationale actiedagen tegen kernenergie tijdens het Pinksterweekend van 1979. Op een vijftiental plaatsen in Europa wordt dan gedemonstreerd voor het opschorten van alle atoomenergieprojecten en een stop voor de export van kerncentrales en radioactief afval. Voor Nederland is besloten te demonstreren op 2 juni in Gasselte en Doel (België) en op 3 juni in Kalkar.
De demonstratie in Gasselte is vooral gericht tegen de mogelijke opslag van radioactief afval in zoutkoepels.
De opkomst is overweldigend: ruim 25.000 mensen! Vooral de lokale bevolking in Noord-Nederland waar de voor de opslag aangewezen zoutkoepels liggen, is fel tegen de opslag. Speciaal de aangekondigde proefboringen die de zoutkoepels op hun 'geschiktheid' moeten testen, worden fel bekritiseerd. Er worden dan ook harde acties aangekondigd als die proefboringen beginnen.
Bijzonder is ook dat op deze demonstratie voor het eerst de Nederlandse editie van de (semi-illegale) strip Asterix en de kerncentrales verkocht wordt. Deze zal de komende jaren zeer populair worden.
Troep op de KEMA-stoep
"De KEMA dumpt hier stralingstroep, wij dumpen huisvuil op hun stoep". Onder dit motto wordt de hoofdingang van de KEMA in Arnhem geblokkeerd door gestort afval. Ruim 30 activisten van de Stroomgroep Stop Kernenergie protesteren daarmee tegen het begraven van radioactief afval op het KEMA terrein wat sinds 1958 gedaan is. Drie kinderen die regelmatig op het terrein speelden zijn inmiddels overleden: twee aan leukemie en een aan longkanker. Een onderzoeksrapport dat nog voor de jaarwisseling zou verschijnen is opnieuw uitgesteld.