2 maart 1985: Terreinbezetting UCN in Almelo
|
Zoeken: kernenergie, Installatie, Overijssel
Uitkomsten
- Installatie:
- een actie op, in, of in de onmiddellijke omgeving van een nucleaire installatie.
- Overijssel:
- Provincie Overijssel
Grootse demonstratie tegen uitbreiding UCN
Eén van de grootste en indrukwekkendste demonstraties tegen kernenergie uit de geschiedenis van de Nederlandse antikernenergie beweging. Tussen de 40.000 en 50.000 mensen laten hun onvrede blijken met de UCN, met de geplande uitbreiding en met de mogelijke leverantie van verrijkt uranium naar Brazilië. Veertig maatschappelijke organisaties roepen op tot deze demonstratie. Tot ergernis van delen van de antikernergie-beweging wordt, voornamelijk onder druk van de PvdA, de leus ‘Stop UCN’ ingeruild voor ‘Stop uitbreiding UCN’.
Hoewel van te voren in een deel van de media de indruk wordt gewekt, dat, vooral, een grote groep demonstranten uit West-Duitsland, uit is op een harde confrontatie met de ME, is daar niets van te merken. Toch zijn er grote controles bij de grensovergangen en in de Duitse bussen rijden kamerleden van de PvdA en de PSP mee, om te voorkomen dat de bussen bij de grens terug gestuurd worden. Om 11 uur begint op het Marktplein in Almelo een manifestatie met muziek van Bots, Rapalje, etc. en sprekers/sters van politieke partijen en milieubeweging. Behalve een groep die een hek van het UCN-terrein omtrekken, is er op geen enkel moment sprake van een confrontatie. Ulrich Börger van de Duitse Bürgerinitiatieven: "De Nederlandse politie heeft zich onthouden van provokaties. Dat is totaal verschillend met de houding van de West-Duitse politie. Wij hebben al jaren geen betoging zonder provokaties van de politie".
Ondanks dit massale protest, besluit het kabinet Van Agt/Wiegel/Van Aardenne, enkele weken later toch tot uitbreiding van de UCN, maar de omstreden leverantie van verrijkt uranium aan Brazilië gaat na lange onzekerheid op het laatste moment niet door.
Meteen na de demonstratie heerst er teleurstelling; ondanks de enorme opkomst zijn er geen concrete resultaten: men heeft ook het idee te laat te zijn. Deze teleurstelling zal o.a. leiden tot het ontstaan van BAN (Breek Atoomketen Nederland); een groep die door middel van directe acties de strijd tegen kernenergie (en UCN, waar de eerste acties een jaar later tegen gericht zijn) te verdiepen.
Pas veel later, in 2015, blijkt dat er in een bouwloods op het terrein twaalf (M113) pantserwagens van de Kmar (Koninklijke Marechaussee) paraat staan die met scherpe munitie zijn geladen. Vanaf verzamelplaats Vliegbasis Twente wordt defensie-materiaal en -personeel in de nacht van 2 op 3 maart naar het UCN-terrein gebracht. Het gaat daarbij -deels- om dezelfde eenheid die een half jaar daarvoor, in september 1977, betrokken was bij de huiszoekingen in de Molukse wijken van Assen en Bovensmilde.
Eerste blokkade-aktie BAN
Tien mensen sluiten de hoofdpoort van de UCN in Almelo en blokkeren de toegang. Ze noemen zich BAN: Breek Atoomketen Nederland. Doel van de actie is het uittesten van de actievorm (geheim voorbereidde, directe, geweldloze acties) en het behalen van publiciteit. Het resultaat is veel publiciteit en de ervaring dat met een degelijke voorbereiding dergelijke acties goed uitvoerbaar zijn.
BAN is één van die zeldzame initiatieven die, blijkens de buitengewoon snelle groei van de groep, precies op het goede moment genomen worden. De actievorm en vooral de organisatievorm, worden zeer bepalend voor de strijd tegen kernenergie. BAN groeit enorm snel en wordt gevormd door kleine (vrienden/innen) groepjes; er is geen leiding en besluiten worden genomen met consensus (ieders instemming). BAN is ontstaan uit een gevoel van machteloosheid en teleurstelling. Na de grote anti-UCN-demonstratie (maart '78: 40.000 mensen!), neemt het kabinet toch het besluit om de UCN uit te breiden. "Een aantal mensen was door deze gang van zaken zeer teleurgesteld en zocht naar andere middelen. Getolereerde protesten, zoals demonstraties en handtekeningenacties, bleken niet of nauwelijks resultaat te hebben. Wat nu te doen? Wil je kernenergie en aanverwante zaken bestrijden, dan moet je blijkbaar de objecten zelf -centrales, transporten, uc-fabriek- aanpakken. Dit aanpakken kan bestaan uit blokkeren, bezetten, hinderen en/of sabotage", (Marriët, Kees en Allard in: Vrij aan de ketting).
Er wordt heel duidelijk gekozen voor geweldloze actie, dat wil zeggen dat zij geen geweld gebruiken; zich lijdzaam verzetten maar niet meewerken bij een ontruiming.
Kerstblokkade UCN
225 mensen uit de Basisgroepen tegen kernenergie blokkeren voor de zoveelste maal het UCN-terrein in Almelo. In tegenstelling tot de vorige acties, die alleen gericht waren tegen het bouwverkeer dat nodig is voor de uitbreiding, mag nu ook het personeel van de UCN zelf niet naar binnen. Als de dagploeg niet naar binnen kan, arresteert de politie bij een poort 37 mensen, die niet na 3 sommaties opstaan en weggaan. De politie ontruimd steeds een poort als er verkeer naar binnen moet, maar tot verdere arrestaties komt het niet meer. Na enige uren trekken de overgebleven actievoerders/sters naar het politiebureau om de vrijlating te eisen van de 37. Deze worden in de loop van de dag in kleine groepjes vrijgelaten.
Justitie beklaagt zich erover dat bijna niemand zijn/haar naam wil noemen. Zij vindt dat iedereen die gebruikt maakt van dit recht "de rechtsstaat uitholt".
Meerdaagse blokkade UCN-terrein
De tweede massale meerdaagse blokkadeactie tegen kernenergie. Na de blokkade in Dodewaard (oktober '80) nu 3 dagen bij de UCN in Almelo. Een week voor de actie houden zowel de actievoerders/sters als de overheid een persconferentie. Schneiders (burgemeester Almelo): "Het blokkadeplan tekent de intentie van de AKB. Het is duidelijk de bedoeling het bedrijf zwaar te hinderen dan wel stil te leggen". Die boodschap begrijpen ze in elk geval. Maar, zo voegt hij er aan toe: "Binnen de hekken van UCN zijn rond de 500 mensen aanwezig. We kunnen die onmogelijk op laten sluiten". Waarmee duidelijk wordt dat een effectieve blokkade niet getolereerd zal worden. Minister van Binnenlandse Zaken, Hans Wiegel, onderstreept dat nog weer eens een dag later en het ministerie van Economische Zaken laat weten, dat de exportbelangen (90% van het verrijkt uranium gaat naar het buitenland) onder geen beding in gevaar mogen komen.
Meteen de eerste uren wordt de blokkade al gebroken om het personeel in bussen naar binnen te loodsen. En zo zal het blijven gaan, alleen het politieoptreden zal elke keer in hardheid toenemen. De eerste morgen worden er twee gewonden afgevoerd: een demonstrant met een gebroken pols en een agent die gebeten is door een politiehond. In de nacht van donderdag op vrijdag wordt er voor een ton schade aangericht aan het beveiligingssysteem: kabels worden opgegraven en doorgeknipt en de draden die in het hek zitten om geluid te registreren worden ook doorgeknipt. Omdat de UCN druk uitoefent op de politie om de ontruimingen sneller te laten verlopen (zodat de bussen met personeel niet zo lang hoeven te wachten) wordt er vrijdagmorgen zeer hard opgetreden tegen kleine groepen blokkeerders/sters. Bij deze charges vallen vele gewonden. Toch worden de blokkades tot zaterdagmorgen volgehouden. Bij de blokkades zijn ongeveer 800 mensen betrokken en de afsluitende demonstratie op zaterdagmiddag trekt ruim 6000 mensen.
Vermeldenswaard is verder de aankondiging tijdens de actie van 'Atoomvrijstaat'. Een organisatie die grond wil kopen in de buurt van kernobjecten om zo uitbreiding van die objecten te bemoeilijken en protest te vereenvoudigen. Het is nu mogelijk lid te worden en een paspoort te kopen.
'Verrijk eens iets anders' in Almelo
Als bezinning op nieuw te voren acties, maar ook om in gesprek te komen met omwonenden, directie, werknemers en politie zijn een tiental activisten een week lang in een regenboogtent bij de hoofdpoort va Urenco in Almelo. Want “na de platgespoten blokkade van de Dodewaardse kerncentrale heeft bij velen het gevoel gewekt dat het zo niet langer kan”. Het is een pleidooi voor geweldloosheid; niet alleen structuren, maar mensen zelf moeten veranderen: “met geweld, met negatieve energie, lukt dat niet”. “Wij hopen met deze duik in het onbekende de diskussie binnen de anti-kernenergie-beweging over “hoe nu” te stimuleren en te inspireren. Door aan te tonen dat het niet alleen kernenergie is, waar het om gaat, maar dat kernenergie slechts de kapstok is voor de struktuur van bezit en uitbuiting waarop de westerse kultuur gebaseerd is en dat daarom áls die kerncentrale en de verrijkingsfabriek dicht zijn, het probleem bij lange na niet opgelost is”.
'Geen vrede met kernenergie'
Maandag, tweede paasdag, organiseert het regionale comité ‘Geen Vrede met Kernenergie’ een Paas-demonstratie bij Urenco in Almelo met een afsluitende fakkeloptocht langs de uraniumverrijkingsfabriek. Ondanks de ‘concurrentie’ van No Nukes in het zelfde weekend en het regionale karakter, doen ruim 1500 mensen mee aan het protest en treedt Herman Finkers (‘kosten 150 gulden’ vermelden de notulen) op tijdens de manifestatie voorafgaand aan de protesttocht. Het zal (in elk geval voor een paar jaar) een traditie worden met Pasen.
Nog steeds 'Geen vrede met kernenergie'
Op eerste paasdag wordt er een grote manifestatie/demonstratie georganiseerd onder de leus 'Geen Vrede Met Kernenergie'. Deze leus moet de verwevenheid tussen kernenergie en kernwapens duidelijk maken. Het geheel vindt plaats in Almelo. Vanaf 's middags is er manifestatie met muziek (o.a. Werktuig, Ontstemd en Herman Finkers), sprekers/sters, groepenmarkt en een presentatie van bedrijven die milieuvriendelijk werken, in een grote tent op de markt. 's Avonds is er een fakkeloptocht naar de UCN, waar ruim 3000 mensen aan mee doen. Daarna is er nog een nachtwake waar enkele tientallen mensen aan deelnemen. Arjan van Vaassen van het organiserend comité: "Omdat Urenco uranium betrekt uit de Rössing-mijn in Namibië, ondersteunt dit deels Nederlandse bedrijf de illegale aanwezigheid van Zuid-Afrika in Namibië".
Nog steeds 'geen vrede met kernenergie'
De derde uitvoering van 'Geen Vrede Met Kernenergie' bij de Ultra Centrifugefabriek Nederland in Almelo. Net als vorig jaar toont het de verwevenheid tussen kernenergie en kernwapens aan. 's Middags zijn er toespraken die vooral in gaan op het verband tussen kernwapens en het verrijken van uranium. 's Avonds is er een fakkeloptocht met ongeveer 1700 deelnemers/sters.
Weer 'Geen vrede met kernenergie'
Voor de vierde keer 'Geen Vrede met Kernenergie' bij de verrijkingsfabriek in Almelo. Hoewel het Twents Energie Komitee zich inmiddels heeft opgeheven komen er toch nog ruim 700 mensen af op deze traditioneel op tweede paasdag gehouden manifestatie. Het zal het laatste jaar zijn.
Aandacht voor gevaren UF6
De Werkgroep Stop Kernenergie Almelo organiseert een stiltekring om James Harrison te herdenken. Harrison overleed in een Amerikaanse fabriek die uranium geschikt maakt voor verrijking. Het protest wijst vooral op de gevaren van uraniumhexafluoride (UF6). UF6 is de vorm waarin het uranium verrijkt wordt, ook in Almelo. UF6 is radioactief maar vooral chemisch heel giftig: in contact met water ontstaan er twee stoffen die extreem gevaarlijk zijn: fluorwaterstof en uranylfluoride. Bij het ongeluk in de Amerikaanse fabriek werden in een straal van enkele kilometers honderden mensen geëvacueerd. In Almelo zou het om duizenden mensen gaan, maar evacuatieplannen ontbreken.