24/26 april 1987: 'Nooit meer Tsjernobyl - Borssele dicht!'
|
Zoeken: in, Installatie in buitenland, 1970-1979
Uitkomsten
- Installatie in buitenland:
- een actie in Nederland tegen een kerncentrale of iets anders vlak over de grens
- 1970-1979:
- de jaren tussen 1970 en 1979
Kalkar-heffing
In 1973 wordt het wetsontwerp 'financiering ontwikkeling snelle kweekreaktor' door min. Langman (EZ) ingediend. In maart en april wordt het behandeld in de kamer en wordt het wetsontwerp aangenomen met de stemmen van PvdA, PPR, CPN, D'66, PSP en de Boerenpartij tegen. Deze wet regelt hoe Nederland haar bijdrage aan de kweekreactor in Kalkar zal betalen: met een extra heffing van 3% op ieders elektriciteitsrekening.
Deze heffing die per 1 juli 1973 in gaat is een belangrijke accelerator in het verzet tegen kernenergie in Nederland. Al snel weigeren mensen die bijdrage te betalen en er ontstaan veel plaatselijke groepen die protesteren en verzet organiseren tegen Kalkar en de heffing. In totaal zullen duizenden mensen (en organisaties, politieke partijen en zelfs tientallen gemeenteraden) weigeren die 'kalkar-heffing' te betalen; vele individuen worden door de elektriciteitsmaatschappijen afgesloten.
De regering moet al snel bakzeil halen; al in 1974 schrijft Lubbers (minister EZ in kabinet Den Uyl) in de Energienota dat, hoewel de beslissing pas kort geleden is genomen "er nu reeds aanleiding (is) dit project en de toekomst daarvan opnieuw op zijn verdiensten te bezien". Hij kondigt aan dat de heffing per 1 januari 1977 beëindigd wordt, hoewel als einddatum 1-1-1980 wordt genoemd in de wet van 1973. Lubbers stelt ook een fonds in waar weigeraars hun geld op kunnen storten en haalt hiermee voor een deel de angel uit de strijd. Maar de kiem van een brede anti-kernenergie beweging is dan al gelegd.
In 1972, toen Nederland besloot mee te doen was het de planning dat de bouw in 1973 begon en de kweekreactor in 1978 geopend zou worden. De kosten zouden (incl. inflatie) fl. 1,5 miljard zijn. Nederland zou daarvan 212 miljoen betalen. De bouw begon op 24 april 1973 en was in 1985 voltooid. Het was wachten op de laatste vergunningen. Maar Kalkar werd, na een beslissing in 1990 van de Duitse regering om de reactor niet in gebruik te nemen, verkocht en is nu een (slecht lopend) pretpark. De totale bouwkosten worden geschat op ruim 10 miljard gulden (4, 5 miljard euro).
Pamflet bij grensovergangen
Bij grensovergangen bij Nijmegen en Arnhem wordt door jongeren van de ANVJ actie gevoerd tegen de Nederlandse deelname aan het Kalkar project. Automobilisten krijgen pamfletten waarin wordt geëist dat het kabinet Den Uyl zich terugtrekt uit het project "dat als plutoniumverschaffer tegemoet komt aan de revanchistische krachten in West-Duitsland".
Protest tegen Kalkarheffing
Leden van het Kalkar-comité demonstreren in Den Haag bij het Tweede Kamer gebouw. Daar wordt het wetsvoorstel ‘Vaststelling van de begroting van het Fonds Ontwikkeling Snelle Kweekreactor 1974’ besproken. In die begroting is de grootste post de inkomsten uit de zgn. 3% Kalkarheffing, die iedereen vanaf 1 juli verplicht is te betalen.
'Bloed gezien?'
De KRO zendt de gedramatiseerde documentaire 'Bloed' uit. Het is een verfilming van het gelijknamige boek van Roel van Duyn. De film gaat over Kalkar maar de kweekreactor wordt niet door natrium gekoeld maar door bloed. Iedere burger is verplicht bloed te geven. Een aantal wetenschappers van de RCN (later ECN) werkt mee aan de documentaire en krijgen als 'dank' een boze brief van de directie daar over.
Op maandagmorgen 26 januari, de morgen na de uitzending wordt de ‘landelijke treinenaktie’ gehouden, waarbij op de 12 grootste treinstations door de stroomgroepen Stop Kalkar in totaal 11 duizend stencils ('Bloed' gezien?) worden uitgedeeld over Kalkar en de acties van de Stroomgroepen.
Eerste demonstratie Kalkar
De eerste demonstratie in Kalkar hoort wel degelijk in deze lijst. Hoewel die plaats vindt in Duitsland, is de demonstratie georganiseerd door (vooral) het Amsterdamse Anti-Kalkar Komitee en wordt vrijwel uitsluitend bijgewoond door mensen uit Nederland. In Duitsland is de anti-kernenergiebeweging absoluut niet bezig met de bouw van de snelle kweekreactor. In totaal nemen ongeveer 10.000 mensen deel aan de protestbijeenkomst op het marktplein van het dorp. Deze grote opkomst zorgde ervoor dat meer Duitse groepen met Kalkar bezig gingen.
Er is ook kritiek op de demonstratie: het wordt teveel gedomineerd door politieke partijen (het Anti-Kalkar Komitee bestaat alleen uit politieke partijen) en vooraf is er weinig inhoudelijke informatie gegeven. Groepen uit Nijmegen (waar een grote anti-Kalkar beweging is) besluiten 10 dagen van tevoren toch niet mee te doen: ze roepen hun achterban niet op te gaan en organiseren geen bussen.
Verzet tegen Kalkar groeit
Voor het gebouw van de Tweede Kamer wordt gedemonstreerd tegen de Nederlandse deelname aan de bouw van de kweekreactor in Kalkar. Ook worden er 155 duizend handtekeningen tegen Kalkar aangeboden.
Binnen wordt in de Kamer het kernenergiedebat gehouden. Terlouw (fractievoorzitter D'66) over de veiligheid van kerncentrales: "Ik denk echter dat de kans om door een ezel doodgeschopt te worden, heel wat groter is". Veel partijen willen eerst een discussie over de toename van de energieconsumptie dus vindt men het niet nodig om zich uit te spreken over kerncentrales, daarmee het beleid uit handen gevend. Wel is duidelijk dat de weerstand tegen Kalkar groeit.
Jaar tegen kernenergie
De Landelijk Stroomgroep Stop Kalkar roept 1975 uit tot het Jaar Tegen Kernenergie. In dat jaar moeten zoveel mogelijk maatschappelijke organisaties overgehaald worden om gezamenlijk acties te ondernemen. Vooral de bouw van Kalkar, uraniumaankopen en de officiële voorlichting rond kernenergievraagstukken moeten dat jaar op extra aandacht rekenen. Dit uit zich in het opzetten van tientallen plaatselijke groepen, het geven van talloze informatieavonden, het schrijven van boeken, brochures en ingezonden artikelen, en het organiseren van symposia (hieronder affiches over drie ervan) etc. Al deze dingen zorgt voor een aanloop naar de beweging en het enorm winnen aan invloed. Vreemd genoeg vinden er dat jaar geen (door ons traceerbare) acties plaats.
Bijlagen:
Tegen Kalkar en nieuwe kerncentrales
Een demonstratie tegen de bouw van nieuwe kerncentrales en tegen de bouw van de snelle kweekreactor in het West-Duitse Kalkar. Ongeveer 1000 mensen, voor een deel luguber uitgedost, nemen aan deze, in Amsterdam gehouden betoging, deel.
Atoomfietstocht tegen opwerkingsfabriek Mol
Het PEK (Provinciaal Energie Komite) in Noord-Brabant organiseert een fietstocht langs verschillende dorpen bij de Nederlands-Belgische grens. Directe aanleiding is het verschijnen van de brochure ‘Dossier Eurochemic’ over de opwerkingsfabriek in het Belgische Mol net over de grens. Eurochemie is een internationaal project en de opwerkingsfabriek dreigt weer opgestart te gaan worden. Nederland is overigens in 1975 al uit het project gestapt. Daarnaast zijn er ook plannen voor ondergrondse opslag van radioactief afval in kleilagen in Mol.
Vanuit Eindhoven, Tilburg, Roosendaal, Zundert en Bergen op Zoom starten fietstochten naar de grensdorpen Achelse Kluis, Baarle Nassau, Essen en Putte.
Locale actiedag: tegen Ahaus
Om na de grote demonstratie begin maart in Almelo de druk op de ketel te houden, wordt er een lokale actiedag georganiseerd. In zo'n 16 steden vinden activiteiten plaats, waaronder op een aantal plaatsen acties.
In Winterwijk worden de, in de week ervoor verzamelde 2500 bezwaren tegen (vooral) de radioactief afval opslagplaats in Ahaus (net over de Duitse grens), aan de gemeenteraad aangeboden.