24 juni 1978: Demonstratie tegen Urenco in Den Haag
|
Zoeken: dodewaard, blokkade, Installatie, Gelderland
Uitkomsten
- blokkade:
- Het voorkomen dat een ruimte (werkplek) betreden wordt. Dat kan door middel van fysieke lichamen of bijv. een ketting
- Installatie:
- een actie op, in, of in de onmiddellijke omgeving van een nucleaire installatie.
Dodewaard 10 jaar: feest en protest
Op 6 maart 1979 bestaat de kerncentrale in Dodewaard 10 jaar. Op 22 november '78 wil een groep ingenieurs dit feit al gaan vieren. "Uiteraard vinden wij dit geen feestvertoon waard. Daarom staan wij er met spandoeken, tonnen om de weg naar de centrale te versperren en folders en energiekranten uit te delen". (uit: Onderstroom 18). Tegen de actie van de Stroomgroep Nijmegen wordt door de politie niet opgetreden, alleen de tonnen worden van de weg verwijderd.
BAN-blokkade Dodewaard
Twee dagen na het discussieweekend, is er een blokkade van de kerncentrale in Dodewaard door ongeveer 200 mensen van BAN. De actie komt voor de autoriteiten als een complete verrassing, omdat men begrepen meende te hebben, dat er vóór oktober geen acties gevoerd zouden worden.
Om kwart voor zes 's morgens wordt de poort geblokkeerd en 's middags om half drie worden de 200 door de ME weggesleept en met politiebusjes weg gebracht om ver van de centrale los gelaten te worden. Erpers van Rooyaards (directeur GKN): "Als de politie en overheid niet direct hadden besloten de blokkade te beëindigen was een crisissituatie (door oververmoeidheid van het personeel) niet uitgesloten geweest. Gelukkig is het niet zover gekomen!"
Dodewaard gaat dicht!
Weken van te voren staan de kranten al bol van deze actie. Stemming wordt gekweekt, de democratie zou van deze dagen afhangen, verzekeraars bieden de inwoners rond de kerncentrale in Dodewaard een molest-verzekering aan, de kermis in het dorp wordt, uit angst voor vernielingen, afgelast, evenals het voetbal op zondag. [De Telegraaf, 18-10-1980] Van het kerncentraleterrein wordt een onneembare vesting gemaakt, extra rijen hekken, NATO-prikkeldraad versperringen, schijnwerpers en lantaarnpalen in de uiterwaarden, videocamera's, richtmicrofoons, een ophaalbaar gedeelte in de brug over de 'slotgracht', de portiersloge die volgespoten kan worden met traangas als die 'veroverd' is, gesprekken/telefoontjes vanuit de centrale die weken van te voren al worden afgeluisterd, etc.
Door de politie worden 3 cordons om de centrale gelegd; de eerste waar geen auto's door mogen, de tweede die de actievoerders/sters formeel moeten beletten om door te lopen en de derde op 500 meter van de centrale met ME, waar niemand door heen mag. Het laatste gesprek tussen leden van 'Dodewaard gaat Dicht!' en minister Van Aardenne op 10 oktober, wordt rechtstreeks door de VARA-radio uitgezonden.
Op zondagmorgen (19 oktober) beginnen de blokkades met ongeveer 15.000 mensen. Veel 'dagjes-mensen' blijkt al snel, als in de loop van de middag drommen mensen weg gaan. De vorige avond is er op het laatste Landelijk Overleg nog een voorstel gelanceerd door Milieu Defensie om niet te gaan blokkeren, maar te demonstreren in Arnhem. Pieter Lammers: "De staat is bezig bij de centrale de kapitalistische rechtsstaat te verdedigen en het is zo in de publiciteit voorgesteld dat wij die staat willen afbreken. De centrale is het symbool van de rechtsstaat geworden. (...) Het lijkt ons daarom goed om naar Arnhem te gaan. Dit is verrassend en dan laten we die veiligheidsmaatregelen voor wat ze zijn. De centrale is al geblokkeerd. Door de ME. We hebben dat dus al bereikt". Het voorstel haalde het niet. Het aantal mensen dat blokkeert holt nog verder achteruit door het noodweer (harde constante regen, snijdende koude wind) en de afstand tussen het tentenkamp en de centrale (7 km), die lopend afgelegd moet worden. Door deze omstandigheden zijn er 's maandags nog maar 1500 á 2000 mensen over; koud en voor een deel ontevreden met de super-geweldloosheids-sfeer die de actie heeft. Meerdere malen worden er met de ME liedjes gezongen; bloemen worden over het prikkeldraad aan de ME'ers aangereikt. Hoewel geweldloosheid hoog in het vaandel staat, houden veel mensen hier toch een kater aan over. Alle blokkades worden maandagavond beëindigd; de motivatie is sterk gedaald door het aanhoudende slechte weer.
Toch houden ook veel mensen een goed gevoel aan de actie over. Het verdergaande verzet is goed zichtbaar gemaakt, het credit bij de (plaatselijke) bevolking is zeker gegroeid door de geweldloosheid en de criminalisering vooraf (van vooral de Telegraaf) is behoorlijk mislukt.
Nog een ander belangrijk gegeven van de actie is de ervaring om, met zoveel mensen, een andere besluitvorming te hanteren. Natuurlijk kleven daar foutjes aan (en nadelen: snel reageren is bijna uitgesloten), maar de poging op zich is al belangrijk.
Blokkade bij splijtstofwissel
Met een korte blokkade van ongeveer 50 mensen wordt de ploegenwisseling van de kerncentrale in Dodewaard enige uren opgehouden. De actie wordt beëindigd als een peloton ME wil beginnen met het ontruimen van de blokkade. Directe aanleiding tot de actie is de splijtstofwisseling, die een dag eerder begonnen is. De verantwoordelijke minister Van Aardenne heeft de dag ervoor aan de kamer laten weten dat ze het akkoord met de opwerkingsfabriek Windscale in Engeland snel moeten goedkeuren. Want, zo zet hij de Kamer onder druk, hij zegt te vrezen dat anders de Engelsen op korte termijn de splijtstofstaven terug zullen sturen. En Nederland heeft daar geen opslagfaciliteit voor.
Nieuw politiebeleid Dodewaard
Als afsluiting van het transport met 106 ‘splijtstofstaven’ dat de vorige dag in IJmuiden begon, is er een korte blokkade in Dodewaard. Ongeveer 200 mensen zijn getuige van het voor het eerst in praktijk gebrachte nieuwe politiebeleid. Waarnemend burgemeester Bergh en de commandant van de Rijkspolitie, Feijlbrief, laten weten geen blokkades meer te dulden. Nadat over dat nieuwe beleid stencils zijn rond gedeeld, worden de demonstranten/es hardhandig door ME'ers ontruimd. Men wil de splijtstofstaven aanbieden aan iemand van de centrale, maar omdat dat niet lukt, worden ze tenslotte maar in de gracht voor de centrale gegooid.
Steentje bijdragen aan sluiting Dodewaard
Eén demonstrant zwaar gewond opgenomen in het ziekenhuis en zes lichtgewonden. Dat is het resultaat van felle charges door de ME tegen 1500 mensen bij de kerncentrale in Dodewaard. Het nieuwe politiebeleid wordt op deze manier duidelijk gemaakt. De demonstranten/es zijn bezig op de brug (vlak voor het ophaalbare gedeelte) een muur te bouwen; op die manier "draagt iedereen zijn/haar steentje bij tot de sluiting van de centrale". Verder worden er autobanden in brand gestoken. Bij de gevechten die na de charges volgen, worden enkele ME-bussen zwaar beschadigd. De demonstratie was het slot van het 'Niet oplappen maar opdoeken' tentenkamp tijdens Pasen bij "Het Gat van Hagen'.
Tweede Dodewaard-gaat-dicht! blokkade
Dodewaard-2. De tweede massale blokkadeactie bij de kerncentrale in Dodewaard. Oktober '80 was Dodewaard-1. De actie is op een aantal onderdelen aangepast. Omdat het jaar daarvoor de afstand tussen tentenkamp en centrale veel te groot was, wordt er vrijdag al een terrein gekraakt op anderhalve kilometer afstand. Het is de bedoeling om op de toegangswegen onderkomens te bouwen, als beschutting tegen het weer en als versterking van de blokkades. De nieuwe waarnemend burgemeester Goldberg (3 burgemeesters in 1,5 jaar!), verklaard het gebied rond de kerncentrale als 'spergebiet': niemand mag zich daar bevinden. Het effectief blokkeren, zal onder geen enkele voorwaarde toegestaan worden.
Als zaterdagsmiddags massaal naar de centrale opgetrokken wordt, zijn er ongeveer 15.000 mensen. Het materiaal voor het bouwen van het huttendorp kan probleemloos meegenomen worden. Het wordt echter voornamelijk gebruikt om barricades te bouwen op de brug, vlak voor de ME'ers die daar opgesteld staan. De sfeer is goed als er, zonder zichtbare aanleiding, een gigantische hoeveelheid traangas in de mensenmassa geschoten wordt. Blinde paniek is het gevolg: mensen rennen over elkaar heen, worden in de prikkeldraad versperringen geduwd en zoeken kotsend een veilig heenkomen. "De pleuris breekt los. Je zag niets meer, je hoorde alleen maar overal om je heen geschreeuw en gekerm: 'Ik ga dood, ik ga dood', iedereen struikelde en drong, je kon geen kant op behalve van de dijk af, het prikkeldraad in. Maar als je in zo'n rol vast bleef zitten en de ME kreeg je te pakken was je ook niet jarig, dan bleven ze keihard doormeppen, in het prikkeldraad". Hierbij vallen de meeste gewonden: ruim 130, waarvan er 15 in het ziekenhuis behandeld moeten worden. De rest van de zaterdag en vooral de nacht van zaterdag op zondag wordt er fel gevochten.
Het geweld waarmee de demonstranten/es geconfronteerd worden is enorm: felle charges, veel gas, ook verspreid via spuitbusjes en een soort brandblusapparaten, arrestatieteams die niets en niemand ontziend om zich heen slaan, etc. Zodra er nieuwe barricades gebouwd zijn, komt de ME, met behulp van zwaar materieel, om ze te veroveren. Vluchten kan alleen maar door de akkers, weilanden en (soms) tuinen.
Zondag komen er 500 50-plussers naar de centrale om blijk te geven van hun solidariteit. Voor die gelegenheid gaat bij de ME het gevechtstenue uit en het 'vredestenue' aan.
Zondagavond is er een zwaaiactie bij het politiebureau in Zetten waar een deel van de arrestanten zit. Hierbij gaan enkele ruiten aan diggelen. In de nacht van zondag op maandag trekt de ME zich op eens terug tot op het kerncentraleterrein. Als er daarop een menselijke blokkade op de brug wordt gevormd, de pers weg is en er steeds meer actievoerders/sters bij komen, wordt er opeens genadeloos op de zittenden ingeslagen.
Maandagmorgen komen de eerste berichten over 'boze buurtbewoners' die het tentenkamp willen gaan ontruimen. Verhalen over knokploegen die demonstranten/es aanvallen doen de ronde. Besloten wordt om onder deze dreiging de blokkades tijdelijk op te heffen. Door een illegale zender, die zich 'De Stem van de Volksunie' (de Volksunie was een extreem-rechtsepartij) noemt, wordt opgeroepen tot het 'verjagen' van de actievoerders/sters. Maandagavond om een uur of negen (Ad Appel in dagblad De Waarheid): "Terwijl de landelijke vergadering besprak hoe de schade aan de boeren vergoed zou worden, had er op het dorpsplein van het buurtschap Wely een samenscholing van zo'n 300 opgehitste plattelanders plaats. Ze waren door het dolle heen en wilden het liefst meteen het kamp platbranden, volspuiten met gif en hun geweren halen. De meeste aanwezigen waren met auto's gekomen. Ze kwamen van ver buiten Dodewaard." De groep heeft duidelijk de instemming van en wordt opgehitst door waarnemend burgemeester Goldberg. Ze mogen de geluidsinstallatie van de politie gebruiken. Goldberg laat weten dat de grens van de openbare orde ruimschoots overschreden is door de actievoerders/sters en overhandigt persoonlijk een 'ultimatum' van de 'bewoners' aan het tentenkamp. In dat ultimatum staat dat het kamp dinsdagmiddag om 12 uur ontruimd moet zijn en dat Dodewaard in het vervolg verboden gebied is voor demonstranten/es. Onder druk van deze ontwikkelingen wordt besloten de actie te beëindigen.
De laatste groep die dinsdagsmiddags het kamp verlaat, wordt onder toezicht van de politie aangevallen door rechtse knokkers: 3 auto's worden vernield en een aantal mensen wordt in elkaar geslagen. Goldberg bedankt de groep 's avonds voor hun "beheerste en correcte optreden".
'Wij stoppen Dodewaard per girokaart'
Op het terrein van de KEMA in Arnhem wordt de aandeelhoudersvergadering van de eigenaar van de kerncentrale Dodewaard, GKN ,gehouden. Zo'n 30 mensen versperren de hoofdpoort door op de rijweg te gaan liggen. De aandeelhouders en commissarissen nemen een andere poort, maar N. Ketting van het Gemeentelijk Energiebedrijf in Amsterdam neemt een brief met eisen en bezwaren in ontvangst. De actievoerders/sters eisen sluiting en een zo spoedig mogelijke ontmanteling van de kerncentrale in Dodewaard. Doel is ook om de giroblauw-actie ('t moeilijk of gedeeltelijk betalen van de elektriciteitsrekening) nieuw leven in te blazen.
De directeur van de GKN verklaart dat het jaarlijkse afschrijvingsbedrag in een fonds te stoppen. Dat fonds moet in 1993 70 miljoen gulden bevatten. Dat moet dan voldoende zijn voor de ontmanteling van de kerncentrale en ook voor de opslag van kernafval.
Eerste blokkade Dodewaard na '81
Voor het eerst sinds bijna 3 jaar weer een actie bij de kerncentrale in Dodewaard. Ongeveer 80 mensen blokkeren de toegang. Het is de eerste uit en rij geplande acties die het weer mogelijk moeten maken om massaal en aangekondigd te kunnen actievoeren in het Betuwse, nadat het tot 'verboden-demonstratie-gebied' was verklaard door burgemeester Goldberg en rechtse knokploegen na de massale actie in september '81.
Doelstelling van de actie nu is dan ook een snelle, flitsende, 'zachte' blokkade, die vooral niet uitgelekt zou moeten zijn. Niet het aantal mensen is bepalend, maar de publiciteit die, zo hoopt men, de AKB, en dan vooral de 'ingeslapen' activisten/es, weer nieuw leven in moet blazen. De publiciteit is zeer goed te noemen, zelf iets té enthousiast: de VPRO-radio roept om 1 uur al om dat ze "om drie uur komen met een live-verslag van een actie in Dodewaard". Gelukkig (?) luistert de Betuwse politie blijkbaar niet naar de VPRO. De ploegenwisseling van de centrale wordt enkele uren opgehouden en de ontruiming verloopt redelijk rustig. De reacties uit de antikernenergie-beweging zijn zeer enthousiast.
Blokkade Dodewaard
Als reactie op de ramp in Tsjernobyl wordt er door de basisgroepen een blokkade bij de kerncentrale in Dodewaard georganiseerd. Ondanks de korte voorbereidingstijd en het feit dat het een verrassingsactie moet zijn (dus niet openbaar aangekondigd kan worden), zijn er zo'n 60 mensen uit voornamelijk Gelderland aanwezig. De ploegenwisseling van de centrale wordt 2 uur opgehouden. Als het de 6 plaatselijke agenten niet lukt de blokkade te beëindigen, wordt een peloton ME ingezet die 'het karwei' klaren.